2015 was volgens veel mediakanalen het ‘jaar van de transgender’. Het zal niet voor iedereen gelden, maar ík kwam in ieder geval een stortvloed tegen aan gendergerelateerde nieuwsberichten, modecollecties, rolmodellen, en tv-programma’s. Tot het afgelopen jaar was ik er niet zo mee bezig. Dat was niet nodig, want ik pas goed in het traditionele hokje: ik ben geboren als meisje, ik ben nu een vrouw, ik zit heerlijk in mijn vel en ik val op mannen. Ik heb nooit rondgelopen met het gevoel ‘anders’ zijn, of me er zorgen om gemaakt. En ook inmijn directe omgeving ken ik – voor zover ik weet – niemand die worstelt met zijn of haar gender.

Tot het afgelopen jaar kwam ik er bijna nooit mee in aanraking. Ik kan me alleen herinneren dat er in het dorp waar ik opgroeide, een ‘man die in een rok loopt’ woonde. Er werd om hem gelachen, iedereen vond hem gek. En ik daarom ook. In 2007 zag ik de documentaire Valentijn (over – inmiddels model en transgender spokesperson – Valentijn de Hingh). Dat maakte indruk; voor het eerst dacht ik na over wat transgender zijn inhoudt en de innerlijke tweestrijd die deze mensen meemaken. Hoe de buitenwereld over hen oordeelt, terwijl zij niets liever willen dan gewoon zichzelf zijn. Ook die man uit mijn dorp, dacht ik ineens. In 2008 verscheen Isis King, transgender, in America’s Next Topmodel. Nogal een ding, destijds. Drie jaar later waren de plaatselijke bushokjes gevuld met de ‘controversiële’ ad van Hema, waarin Andreja (destijds nog Andrej) Pejic een beha aanprijsde. Dat waren tot nu toe de enige momenten dat ik er iets over hoorde of zag.

Andreja Pejic

2015 WAS ÉÉN GROTE GENDER WHATEVER WATERVAL

Tot het afgelopen jaar. In slechts korte tijd laaide er een grootschalige genderkwestie op. Voor het eerst hoorde ik over gender fluidity, genderneutraal, androgyn en gender bending (bekijk de woordenlijst aan het einde van dit artikel, ik heb de definities opgezocht!). Om niet te vervallen in een enorme woordwaterval, vat ik het onderwerp vanaf nu (niet oneerbiedig bedoeld, mocht je het zo opvatten) in ‘Gender Whatever’: alles dat nu met de genderkwestie te maken heeft. Nu we dat duidelijk hebben, zet ik – uit mijn hoofd – op een rijtje wat ik het afgelopen jaar allemaal ben tegengekomen:

CAITLYN JENNER (WHO ELSE)

Natúúrlijk Caitlyn Jenner, met stip op nummer één. Het feit dat voormalig olympisch kampioen Bruce Jenner (vader van Kendall en Kylie) de moedige beslissing maakte om een vrouw te worden, juist als publiek persoon, roerde veel mensen. Zijn transitie zette het onderwerp flink in de spotlights. Toch kreeg hij ook kritiek, omdat hij over de financiële middelen en connecties bezit om zijn transitie tot in perfectie uit te voeren. Zo zou hij een “Disneybeeld creëren van de ideale transgender”, dat veel anderen niet waar kunnen maken.

RUBY ROSE, LAVERNE COX EN MILEY CYRUS

Ook verscheen de sexy Ruby Rose ten tonele. De Orange Is The New Black (met daarin ook transgendertoper Laverne Cox)-actrice , model en DJ kwam er openlijk voor uit ‘gender fluid’ te zijn. Ze maakte er een mooie, korte film over (zie boven). Ook artiesten als Grimes komen ervoor uit dat ze zich in een gendervaag gebied bevinden en zich daar prima bij voelen. Miley Cyrus bleek naast een hoop andere dingen gender fluid. Ze spreekt zich fel uit tegen genderhokjes:

“I don’t relate to what people would say defines a girl or a boy, and I think that’s what I had to understand: Being a girl isn’t what I hate, it’s the box that I get put into.” “You can just be whatever you want to be.”

LOIZA LAMERS

Dan wint Loiza Lamers Hollands Next Topmodel. Kranten kopten massaal dat “een transgender HNTM had gewonnen”. Aan de ene kant mooi dat transgender weer even positief op de kaart wordt gezet, aan de andere kant jammer, want Loiza wilde juist benadrukken dat ze “een vrouw” is, en niet de nadruk op haar transgender-zijn leggen.

De 11-jarige zoon van Acne-oprichter Jonny Johansson staat model voor de vrouwencollectie

DE MODEWERELD

En dan hebben we nog de modewereld. Zo ongeveer elk groot modemerk heeft wel iets met de genderkwestie gedaan. Van androgyne en unisexcollecties tot Gender Whatever modellen. Acne Studios liet de 11-jarige zoon van oprichter Jonny Johansson poseren voor de vrouwencollectie. H&M lanceerde zijn eerste unisex collectie. &Other Stories maakte een campagne met slechts transgendermodellen, waaronder ‘onze’ eigen Valentijn de Hingh, uit die documentaire waar ik het eerder over had. Jaden Smith is de grote ster van de nieuwe vrouwencollectie van Louis Vuitton. En dat is slechts het topje van de ijsberg!

AMSTERDAMSE NO GENDER SHOP: NOBODY HAS TO KNOW

Onlangs bezocht ik NHTK (Nobody Has To Know), een winkel in Amsterdam die staat voor een openminded benadering van mode. NHTK kijkt niet naar geslacht, leeftijd, maat, etc. De meeste stukken in de winkel bevatten geen maat en er is geen mannen- en vrouwenafdeling: alles hangt door elkaar. Een mooi, vernieuwend concept. Erg inspirerend.

Nobody Has To Know

TV-PROGRAMMA’S EN FILMS

Sophie Hilbrand wijdde een paar weken geleden een aflevering van Je Zal Het Maar Hebben aan transgenders. KRO Puberruil (ja, dat kijk ik altijd ;)) maakt afleveringen over transgenderjongeren. In de VPRO-documentaire Seks? Yes, Please! zeggen (meer arty farty) sommige jongeren over hun seksuele gevoelens anno 2015 dat ze zich niet per se een jongen of een meisje, maar een individu voelen. En Arie Boomsma start 6 januari met het tweede seizoen van Hij Is Een Zij, waarin hij een jaar lang 7 transgender jongeren volgt. Ik heb de eerste aflevering gezien en ik ben wederom geraakt. En dan zijn er nog film als The Danish Girl (binnenkort),  About Ray (2015) en… Zoolander 2. De laatste lag onlangs flink onder vuur, omdat er een ‘very offensive representation of non-binary individuals’ zou worden neergezet:

NIEUWSBERICHTEN

En qua nieuwberichten: kijk eens op I-D (van Vice) en je vindt er bijna alleen nog maar berichten over gender. Op social media en blogs worden actieve en soms felle discussies gevoerd over wel of niet genderneutraal opvoeden. En dan was er nog de Hema onderbroekjes viral, waarbijEmma Ruth Levie en haar nichtje Julia (10) veel bijstand kregen in hun vraag of Hema om ook stoere meidenonderbroekjes wilde verkopen.

Tot zover alle berichten die nu in me opkwamen. Ik ben er vast een hoop vergeten. Maar het zijn er heel wat, he?  Het is een hot topic dus, al besef ik dat ik niet representatief ben voor de gemiddelde Nederlander.

https://www.youtube.com/watch?v=TmcjcLi8fnQ

WAAROM NU?
DE ONDERLIGGENDE TREND

Met bovenstaande titel bedoel ik niet zeggen dat Gender Whatever een trend is (integendeel). De toenemende aandacht in déze tijd is echter kenmerkend voor een onderliggende trend.

Hoewel het onderwerp ‘identiteit’ in elke periode terugkomt, zijn we er nu wel heel veel mee bezig: “Wie ben ik? En waar word ik gelukkig van?” En dat is niet zo gek, als je je bedenkt dat er het afgelopen decennium veel zaken zijn veranderd die hieraan bijdragen. Onder andere door de komst van het internet zien en lezen we steeds meer over andere culturen en gebruiken die we voorheen niet kenden. Onze sociale cirkel groeit enorm, helemaal met de komst van social media, nu we ons kunnen connecten met praktisch de hele wereld. Dat zorgt ervoor dat we steeds meer openstaan voor ‘nieuwe’ dingen en ons kunnen verplaatsen in dingen die ons voorheen vreemd waren. We denken steeds minder in traditionele rollen als “mannen doen de tuin en vrouwen koken” (mijn vriend kookt veel beter dan ik). Mannen en vrouwen van onder de 30 jaar zien sekse steeds minder als bepalende factor voor hun identiteit. We willen gezien worden als individuen – die we ook zíjn – en niet meer in hokjes geplaatst worden.

Ook zijn we – mede doordat we het over het algemeen steeds beter hebben – steeds meer bezig met wie we zijn en waar we gelukkig van worden (logisch, zie Maslow). We vragen ons steeds meer af wat onze rol in het grotere geheel is. Mensen die zich ‘anders’ voelen, vinden online gelijkgestemden die hen inspireren en aan wie ze zichzelf kunnen optrekken. En onder andere via social media kunnen ze steeds beter hun stem laten horen. Ze worden mondiger en durven steeds meer voor zichzelf op te komen.

STAAR JE NIET BLIND OP DE MEDIAHYPE,
ZO GOED GAAT HET NOG NIET

Door alle media-aandacht zou je zeggen dat het wel goed zit met Gender Whatever. En misschien word je er zelfs al een beetje moe van – ik moet bekennen dat ik merkte dat ik ging denken: “Oké, het is nu normaler, prima. Moving on. Next.” “Het gaat toch hartstikke goed met acceptatie enzo?”

NOG VEEL GENDER-INCIDENTEN.
ZELFS IN DE SUPERMARKT.

Tot ik meer informatie ging zoeken over hoe het nu werkelijk gesteld is met de acceptatie van genders. Ik schrok. TNN (Transgender Netwerk Nederland) deed onderzoek naar de veiligheid van transgenders (dus een specifiek onderwerp binnen de genderkwestie) in Nederland. De uitkomsten zijn Middeleeuws te noemen. 1/3 van de respondenten ondervindt maandelijkse beledigingen. 43% maakte het afgelopen jaar minimaal één gewelddadig incident mee en meer dan de helft van de respondenten allebei. Het rapport concludeert dat “hoe merkbaarder het is dat iemand een transgender persoon is, hoe meer geweld hij of zij ondervindt’. Uitgaansgelegenheden worden als extreem onveilig gezien en 5% heeft de afgelopen maanden een gewelddadig incident meegemaakt… in de SUPERMARKT. What the fuck. Deze incidenten hebben natuurlijk vreselijk gevolgen: ze worden extreem onzeker, ze passen hun gedrag aan, ze stoppen met sporten, ze vermijden andere mensen en gelegenheden en raken in zichzelf gekeerd. Ze hebben het gevoel dat ze zullen moeten leven met de acceptatie dat ze altijd zullen moeten liegen over wie ze zijn. En als ik daaraan denk, voel ik me een beetje onpasselijk worden. Het moet verschrikkelijk zijn. Wat heb ik het toch makkelijk, dat ik met mijn behoeftes ‘toevallig’ in het maatschappelijk geaccepteerde hokje pas.

Bovendien kunnen transgenders die een geslachtseranderende operatie willen ondergaan, nog niet rekenen op financiële steun. Niks wordt vergoed. Toch staat dit punt gelukkig op de agenda van de Kamer, om binnenkort te bespreken. Eindelijk.

WE STOPPEN MENSEN NOG STEEDS IN HOKJES

Over hokjes gesproken… Pari Roehi (26), een transgender model dat vorig jaar meedeed aan Germany’s Next Top Model, zegt hierover:

“Zolang we deze term expliciet gebruiken, betekent het dat we transgenders nog niet volledig geaccepteerd hebben. Het is een term die vooral gebruikt wordt in de media. Als ik geboekt word voor een shoot, dan word ik geboekt als vrouw. Mijn gender heeft daar niets mee te maken. Begrijp me niet verkeerd, ik ben er trots op om een transvrouw te zijn en vind het goed dat er media-aandacht is voor transgenders. Ik vind het alleen jammer dat ik in een transhoekje gedrukt word. Voor mij is het heel simpel. Ik ben geboren in een lichaam waar ik niet gelukkig mee was en dat ben ik nu wel.”

En zo zit het wat mij betreft ook. Gender Whatever is pas écht geaccepteerd als het eigenlijk geen titel meer nodig heeft. We moeten ons niet blindstaren op de grote media-aandacht. De mode-, media- en kunstwereld loopt altijd enorm vooruit op hoe je boerenburen Kees en Miep tegen de kwestie aankijken.

EN NU? GENDER WHATEVER IN 2016

Gender Whatever zal de komende jaren een nog belangrijker sociaal agendapunt worden, zegt trendwatcher Karl van den Berg in het Parool: “2016 wordt het jaar van Gender X, in plaats van Generatie X. In Nederland zie je dat al aan de populariteit van transgendermodel Valentijn de Hingh”. Gelukkig bulkt de mode- en entertainmentwereld van de gender-rolmodellen die iedereen, wie of wat je ook bent, positieve energie kan geven om jezelf te worden, te zijn en altijd te blijven. Pari Roehi:

“Ik zou het geen trend noemen. Transvrouwen en -mannen werken al heel lang in de fashionindustrie. Sinds een jaar of drie zie je dat ze steeds meer in de schijnwerpers staan en recentelijk ook zichtbaarder zijn in de media en meedoen aan programma’s als Hollands en Germany’s Next Top Model. We hebben een homorevolutie gehad en ik denk dat de transrevolutie nu is aangebroken.”

Nu is het onze taak om het van de interessante ver-van-onze-bedshow naar onze eigen wijk, dorpje of familie te krijgen en ervoor te zorgen dat ook je boerenburen Kees en Miep zo open minded worden dat ze iedereen het gevoel kunnen geven dat ze er no matter what toe doen. Ik vraag me af of alle termen ooit losgelaten kunnen worden, maar het zou een mooi streven zijn. Ik ben ik en jij bent jij. Elk mens is het mooist als het helemaal zichzelf mag en kan zijn. Wat die stomme hokjes ook zeggen.

Bronnen: Het Parool, One World, TNN, Transvisie, Youngworks, Trouw.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Androgyn: Mannelijk en vrouwelijk tegelijk.
Gender: Alles wat bij het man- of vrouw-zijn hoort, alle seksegebonden eigenschappen.
Genderneutraal: Van Dale kent het woord nog niet (vreemd?). Volgens Urban Dictionary refereert het naar het steunen en supporten van een samenleving waarin rolverwachtingen m.b.t. o.a. scholen, banen en gezinnen niet aan vooropgestelde personen worden gegeven (voorrang) op basis van hun natuurlijke sekse.Gender bending: het geslacht wordt omgedraaid of gemanipuleerd op verschillende manieren. De betreffende persoon verkent of ontkent het bestaan van rolpatronen.
Gender fluid: een dynamische mix tussen een man en een vrouw. Een gender fluid persoon kan zich altijd een mix tussen de twee traditionele genders voelen maar ook de ene dag meer man en de andere dag meer vrouw. Dit heeft niks met de originele sekse én de seksuele voorkeur van de persoon te maken.
Transgender: Iemand die zich androgyn gedraagt of wil gedragen, iemand die van geslacht wil veranderen of is veranderd.
Transseksueel: De onbedwingbare behoefte om tot het andere geslacht te horen.
Unisex: dingen (meestal kleding) die door zowel mannen als vrouwen gedragen kan worden.