Welke voeding het beste voor je is. Wat mooi of lelijk is. Hoe je je kind moet opvoeden en waar je het beste je geld aan kunt uitgeven. Van goedbedoelde adviezen tot “zo moet het”; mensen vertellen elkaar graag hoe het moet. Volgens hen dan. Mensen zeggen vaak: “het ís zo”. Alsof wat ze zeggen de absolute waarheid is – en anders ben je dom. Ik krijg daar altijd een beetje de kriebels van.

Want niks is absoluut (even voor de duidelijkheid: ik wil graag wegblijven van de natuurkundige discussies ;)). En opvattingen al helemaal niet; de meeste veranderen zelfs door de jaren heen. Zo wordt de Vijf Van Vijf regelmatig aangepast en veel mensen komen alweer terug van de hysterie rondom superfoods. Een tijdje geleden moest je vervelende kinderen laten afkoelen op “the naughty spot”, maar de nieuwe opvoedkundige hype zegt dat je hun negatieve gedrag juist moet ombuigen door hen te belonen met liefde. Ik las altijd dat horizontale strepen je dikker doen lijken, maar onlangs bleek uit een Engels onderzoek dat vérticale strepen dit juist doen. Soms snap ik er even niks meer van – en volgens mij niemand. En tegelijkertijd roepen mensen met bakken tegelijk dat ze het allemaal wél weten. Dat is toch gek?

VEEL MENSEN DOEN ALSOF ZE HET ALLEMAAL WETEN,
MAAR EIGENLIJK WEET NIEMAND HOE HET ZIT

Vroeger keek ik snel op tegen mensen. Zo vertegenwoordigde mijn basisschoolleraar volgens mijn 10-jarige ‘ik’ de absolute waarheid. En als een populair meisje tegen Sara-de-puber zei dat iets cool was, wás het cool. Toen ik 17 jaar was, wist ik zeker dat mensen met een universitaire opleiding allemaal heel wijs en verstandig waren. En toen ik stage ging lopen, bewonderde ik zo ongeveer elke professional. Ik liep snel mee met collega’s en hoge piefen die zeiden dat iets “zéker ging werken”. Ook al voelde het niet helemaal goed. Want ja, wat wist ik nou als groentje –  de professional zou het wel weten… toch?!

Inmiddels sta ik er heel anders in. Door de jaren heen merkte ik dat de mensen die het hardst “zo is het!” roepen, láng niet altijd weten waar ze het over hebben. Ook professionals lezen wel eens wat en dikken het vervolgens enorm aan, of ze verbloemen hun onzekerheid met stelligheid. Van bewondering voor “het is zo” heb ik er door de jaren heen juist een allergie voor ontwikkeld. Het brengt een vorm van hiërarchie in het gesprek (je zegt tenslotte dat wat jíj zegt, toch al het beste is) en het laat minder ruimte voor nieuwe ideeën en verbeteringen van de ander. Bovendien beseffen veel professionals niet dat jarenlange ervaring met dezelfde opvattingen voor een tunnelvisie kan zorgen. Want de wereld verandert en een marketingmodel van 10 jaar geleden hoeft nu helemaal niet meer te werken. En toch zie ik veel marketingguru’s gedateerde modellen als waarheid verkondigen.

IK BEN HET TWIJFELEN EN HET NIET-WETEN JUIST ALS EEN KRACHT GAAN ZIEN. HET STIMULEERT DE FRISSE BLIK.

Ik geloof veel meer in het delen van meningen en ervaringen en een open, frisse blik om tot het beste te komen. Niet “het is zo”, maar “ik geloof dat”. Het voorkomt die vervelende hiërarchie en het geeft ruimte voor andere inzichten. Zelf probeer ik mijn niet-weten (de gedachte “wat weet ik nou?”) steeds meer als kracht te zien. Hoewel ik geen volger van Descartes (filosoof) ben, inspireert zijn methodische twijfel me. Misschien heb je wel eens gehoord van zijn bekende uitspraak: “ik twijfel, dus ik besta”. Descartes twijfelde systematisch aan álles, om tot nieuwe kennis te komen. En uiteindelijk, hoopte hij, tot de waarheid. Nu geloof ik niet zo in een absolute waarheid (en ik vraag me af of het ertoe doet of het zou bestaan), maar ik vind de gedachte om aan alles te twijfelen – en daarmee altijd ruimte te laten voor ontdekken en verbeteren – interessant. Dat betekent niet dat we allemaal moeten betwijfelen of onze vrienden wel echt bestaan en of rood wel rood is (dat zou het wel heel ingewikkeld maken ;)), maar wel dat we dingen die anderen roepen niet zomaar voor waar aan moeten nemen omdat iemand dat zo zelfverzekerd zegt, of omdat hij veel ervaring heeft. Ik zie twijfelen in deze context dan ook niet als ‘onzeker zijn over alles’, maar accepteren (en rust vinden in) dat je het niet weet en die frisse blik juist als je kracht gebruiken. Dat brengt mij bij het het Taoïsme, mijn favoriete levenswijsheid. Volgens het Taoïsme is een compleet open blik (het ‘niet-weten’) de beste manier om naar de wereld te kijken en om verder te komen. Jezelf continu verwonderen als een kind. Altijd nieuwsgierig naar hoe anderen naar de wereld kijken en je daardoor laten inspireren, maar niet hun stelligheid achterna lopen. Zo kom je verder.

Die mensen vind ik de leukste. De mensen die nieuwsgierig in het leven staan en met wie je, ongeacht wie je bent, een gelijkwaardig gesprek kunt voeren, zonder dat je voelt dat de ander jou probeert te overstemmen. Want als niemand het weet, waarom zouden we dan doen alsof? “De waarheid” kan ons tegenhouden; met een frisse blik komen we het verst.