Onlangs stond ik op Amsterdam Zuid op het perron te wachten. Ik had nét mijn trein gemist en de volgende kwam over een kwartier. Na een kleine, innerlijke scheldkanonnade besloot ik dan maar gewoon mensen te kijken. Heerlijk vind ik dat. Ik bleek vooral omringd door zakenmensen in goed gesneden maatpakken en hier en daar een verdwaalde, oversized nineties fit. The horror.

Terwijl ik naar al die snel heen en weer wandelende pakken keek, besloten mijn gedachten om los te gaan op Het Pak. Allerlei gedachten schoten kriskras door mijn hoofd, van “wat jammer dat al die mensen hier er zo hetzelfde uitzien” en “oh, dát pak vind ik wel mooi!” tot “hoe zou hij eruit zien in zijn vrije tijd? en “waarom dragen mensen eigenlijk een pak?” En dat laatste vonden mijn hersenen wel interessant. Ik bedacht me dat ik de hele pakkencultuur eigenlijk best wel vreemd vond. Bij een hogere bedrijfsfunctie wordt doorgaans verwacht dat je een pak draagt; het past zogenaamd bij de rol die je vervult en de hetgeen je op dat moment representeert. Op zich prima, zou je zeggen, ware het niet dat niemand, maar dan ook écht niemand, zo’n pak voor de lol draagt (voor ik weet dan, he). Het zit niet lekker en zelfs een beetje stijf. En ‘s zomers moet dat met 35 graden op de meter toch niet te dóen zijn? Daar zit je dan representatief te wezen; smachtend naar een korte broek en een verkoelend ijsje met spikkels. Voor zover ik weet verruilt elke pakkenman of -vrouw, van superzakenpartner tot middelmaatmanager, zijn of haar pak metéén in voor een comfortabele outfit zodra hij of zij thuiskomt. Zelfs wereldleiders doen het. Kijk maar naar Obama, die op elke willekeurige vrijetijdsfoto te zien is in zijn befaamde / beruchte (you decide… ;)) mom jeans. En, als klap op de vuurpijl: zélfs James Bond doet het. JAMES BOND! Ik bedoel maar. Iedereen vindt pakken ondingen, de echte liefhebbers en esthetische pakkenfetishisten daargelaten.

Obama in zijn befaamde mom jeans. Niks pak, alleen voor zijn functie.

Mijn gedachten gingen verder. Ik bedacht redenen die mensen zouden kunnen noemen om een pak te dragen. “Het ziet er gewoon heel verzorgd uit”. Of: “Het geeft aan dat je stijl hebt.” “Het geeft je status, aanzien en autoriteit”. Veel verder kwam ik niet en het viel me op dat het stuk voor stuk redenen waren die aangaven dat je met een pak belangrijk bent, of ergens verstand van hebt. Het pak is het ultieme statussymbool (natuurlijk geld dit voor heel veel kledingstukken, maar om het mezelf makkelijk te maken besloot ik om me in dit gedachtespinsel op het pak te focussen).

De mensheid heeft natuurlijk altijd al een handje gehad van kleding als statussymbool. Ik zag oude schilderijen voor me, met daarop een rijke edelman, die met luxe stoffen en met juwelen afgewerkte bontmantels laat zien dat zij aan de top van de hiërarchie staat. En ik beeldde me in dat de holbewoner met het meest glanzende bontje om zijn middel vast de meeste vrouwtjes kon krijgen (want een hoge status tenslotte een garantie voor voorplanting! Yes!). Eigenlijk is er helemaal niet zoveel veranderd, dacht ik. Want nu vinden veel vrouwen een man in een pak het meest aantrekkelijk. En volgens mij komt het niet doordat de vorm van het pak nou zo fantastisch is. We vallen op wat het representeert. Status. We love it.

ALS IK EEN MEETING HEB MET 10 SERIEUS KIJKENDE PAKKENMANNEN, BEN IK ZENUWACHTIGER DAN WANNEER DEZELFDE MENSEN IN HUN VRIJETIJDSOUTFIT VOOR ME ZITTEN. DAT IS TOCH GEK?!

Ik ging bij mezelf na of ik op pakkenmannen val. Neuh, niet echt; ik vind mijn vriend niet per se aantrekkelijker in een pak. Sterker nog; ik bedacht me dat Het Pak voor mij juist de belichaming is van ‘oud denken’. We vinden onszelf anno 2016 zó vooruitstrevend, maar nog steeds is onze zakencultuur doordrenkt van status. De manier waaróp we het invullen, is alleen anders. Zet iemand in een pak en ineens heeft hij ergens verstand van en is hij een geloofwaardige autoriteit. En ook ík ben er nog helaas nog gevoelig voor: als ik een meeting heb met 10 ernstig kijkende pakkenmannen, voel ik me zenuwachtiger dan wanneer dezelfde mensen in hun vrijetijdsoutfit zouden zitten. Dat is toch gek –  want de personen zijn toch hetzelfde? Helaas zijn we onderdeel van een natuurlijk systeem waarin status nog steeds (onbewust) voortplanting betekent. En onze pakkencultuur is daar een afgeleide van. I get it. Maar ik vind het zo jammer.

Steve Jobs had ook geen statusoutfit nodig om zijn punt te maken. Waarom geldt dat niet voor ons allemaal?

WAAROM KUNNEN WE NIET GEWOON VAN MENS TOT MENS COMMUNICEREN, IN PLAATS VAN PAK TOT PAK?

“Oké, genoeg moeilijk doemdenken”, sprak ik mezelf toe. Als ik alle kaders zou mogen weglaten, hoe zou ik het dan wél graag willen zien? Ik zag een utopisch systeem voor me waarin mensen elkaar beoordelen op hun wérkelijke waarde als persoon – niet op tools en manieren om status af te dwingen.

Want wat draagt zo’n pak nou werkelijk bij? Maakt het je slimmer? Groeit je bijdrage aan je werk of de wereld ervan? Word je er gelukkiger van? Ben je meer jezelf? Nee. Wie je bent en wat je bijdrage is, heeft niks met je pak te maken. En als we eigenlijk toch wel van elkaar weten dat we die pakken helemaal niet fijn vinden, kunnen we dan niet gewoon samen beslissen dat kledingvoorschriften niet meer nodig zijn? Dat we gewoon altijd onszelf mogen zijn, onafhankelijk van de context? Als niet status het meest telt, maar je wérkelijke bijdrage als mens, is zo’n pak waardeloos. Ik zie het al voor me: CEO Henk betreedt de Strategic Board Meeting gewoon lekker in jeans en een trui en topvrouw Susan in een zwierig zomerjurkje. Hun functie, hun kennis en kunde, hun passies en hun persoonlijkheid… alles blijft onveranderd. Ze voelen zich alleen nog meer op hun gemak, omdat ze helemaal zichzelf kunnen zijn. Niet meer van pak tot pak, maar van mens tot mens. En ik weet dat het kan, want Steve Jobs liep ook nooit in pak rond en mensen namen hem ook serieus om wie hij was. En hoewel ik ergens weet dat dit nooit gaat gebeuren, lijkt het me fantastisch om in een maatschappij te leven waarin dat voor iedereen geldt.

… En toen kwam mijn trein aanrijden. Ik had dat kwartier weer lekker volgedacht; de tijd was voorbij gevlogen. Had ik gelijk? Geen idee. Zat er een kern van waarheid in? Misschien. Ik bedacht me dat het er helemaal niet toe deed. Ik was alleen blij dat ik de komende zomer lekker met blote armen en benen (binnen de kaders, want zitten we niet allemaal aan een gematigde vorm van een kledingsysteem vast?) naar mijn werk kan. Lekker op de fiets, lekker als mezelf Wat een fijne gedachte. Gedachtespinsels. Heerlijk.