Vaak als je iets leest over duurzame kleding, gaat het over merken, shoptips, verzorgingstips of innovaties. Of “we moeten gewoon minder kopen”. Dat is top, maar met alleen praktische tips verval je snel weer in oude patronen. Als je echt je koopgedrag wilt veranderen, moet je graven in waarom je dingen doet, en of dat wel bijdraagt aan je geluk. Als íets mij heeft geholpen om van m’n koopverslaving af te komen, is het de filosofie. Dit zijn mijn leestips. 

Wat betekent genoeg voor mij, en wanneer heb ik dan genoeg? Welke dingen maken me écht gelukkig in het leven? Hoe verhoudt kleding zich daartoe? Hoe kan ik leren om tevredener te zijn met wat ik heb? Het zijn vragen die ik mezelf vaak stel. Dat brengt me veel. Me bewust worden van wat werkelijk belangrijk is in het leven, brengt ‘onzinnige’ dingen als kopen en de trends volgen zó in perspectief. Het helpt me om tot de kern van mijn consumptiegedrag te komen en het houdt mezelf scherp als ik koophonger voel opkomen of merk dat ik af drijf van de dingen die ik belangrijk vind. 

Mijn eigen filosofische reis

Tot 10 jaar geleden had ik een vreselijk stoffig beeld van filosofie. Ik dacht aan grijze, oude mannen met dikke boeken vol wollige teksten waar ik toch geen bal van zou begrijpen. Dat beeld veranderde compleet door Jordi, inmiddels de liefde van m’n leven; toen nog een goede vriend. Hij had wat boeken thuis van denkers als De Montaigne, Camus en Socrates, en was enthousiast over het Taoïsme. 

In die tijd startte The School of Life in Amsterdam, een instelling die filosofie op een aantrekkelijke, moderne manier bij de mensen brengt. De toegankelijkheid sprak ons enorm aan. We besloten een 10-delige introductiecursus te volgen die levensthema’s verbindt aan diverse denkers en perspectieven. Onze docent was Lammert Kamphuis, inmiddels een populaire filosoof (terecht!) en toen al zo’n inspirerende spreker. Deze cursus maakte ons zo benieuwd naar meer. Jordi en ik doken samen actief in het Taoïsme, en ook Westerse filosofen zoals de Stoïcijnen, Henry David Thoreau, Epicurus, Socrates en De Montaigne inspireerden ons enorm. We volgden een cursus, een Taoïstische lezing en schaften steeds meer boeken aan die we samen bespraken. 

Wat heeft de filosofie mij gebracht?

De filosofie heeft mijn kijk op de wereld compleet veranderd. Daarvoor was het nooit genoeg. Vooral mijn onzekerheid – over wie ik was en wat ik kon – stond me zó in de weg. Ik was altijd aan het pleasen, durfde mijn mening nooit te geven en was veel bezig met waardering van anderen. Mijn relatie met kleding was niet gezond. Ik kocht veel en was veel bezig met de ‘new in’ secties van webshops doorspitten en winkelmandjes vullen. Het dopamineshot van een nieuwe aankoop gaf me een heerlijk gevoel, maar kort erna was ik alweer aan het zoeken naar nieuwe potentiële aankopen. Ik dacht nooit na over zoiets als ‘genoeg’. Wel was ik veel bezig met m’n uiterlijk. Ik verleende veel eigenwaarde aan een mooie outfit of een verzorgde look. De link tussen onzekerheid en overconsumptie legde ik niet. Ik vond het normaal.

Inzichten uit de filosofie hebben mijn leven ontzettend verrijkt en een radicale switch gecreëerd in hoe ik naar mezelf kijk. Ik voel me vrijer, positiever en rustiger. Ik sta opener in het leven, omarm verandering en het ‘nu’ veel meer, en heb mijn onzekerheid leren omarmen als een kracht. Ik hou minder vast aan perfectie, ik volg veel meer mijn gevoel en kan mezelf trainen in tevredenheid. Mijn relatie met spullen is enorm veranderd. Ik ben heel anders naar werk gaan kijken (resulterend in de moed om fulltime aan mijn missie te werken, in plaats van te groeien in een baan die veel meer zou verdienen, maar me veel minder voldoening gaf).

En het mooiste: de filosofie heeft me zo dicht bij mezelf gebracht. Mijn zelfliefde is zó gegroeid en ik ben veel liefdevoller naar mijn lichaam gaan kijken: veel meer als een tempel en een geweldige tool om de dingen te kunnen doen die ik wil. Het gaf me het diepe besef dat ‘genoeg’ niet is gelinkt aan een hoeveelheid spullen, maar aan een mindset (“wie tevreden is, heeft altijd genoeg” – Lao Tze). Het heeft mijn liefde voor kleding zo in perspectief gebracht: beseffen waar je écht gelukkig van wordt, maakt een nieuwe outfit totaal onbelangrijk. Beseffen waar je verlangens vandaan komen, maakt het zoveel makkelijker om ze los te laten. En ik weet nu hoe ik mezelf kan trainen in tevredenheid als ik even wat minder koophonger voel. Elementen daarvan verwerkte ik in The No Buy Challenge, die ik in 2021 startte, samen met Marieke van den Berg.

Ik ben verre van perfect 😉

Belangrijk: dat ik veel met de filosofie bezig ben, wil niet zeggen dat ik elke dag gelukkig en tevreden door het leven ga. Zeker niet (haha, verre van). Want hoe goed je de theorie ook kent; het doorléven van de filosofie vraagt continu de aandacht. Als je even niet oplet, slokt de waan van het dagelijkse leven je weer op. We worden aan alle kanten beïnvloed. Filosoferen is echt een werkwoord. En soms zit ik er weer even wat minder lekker in. Dan zit ik minder lekker in m’n vel en begint m’n koophonger weer te borrelen. Soms komt het zelfs zover dat ik daaraan toe geef. Maar dan komt er altijd weer een moment dat ik denk: “KLAAR”, en één van mijn lievelingsboeken erbij pak. Dan ben ik weer bij de les. 

Fijne filosofische boekentips

Qua filosofische stromingen identificeer ik mezelf enorm met het Taoïsme (Oosterse filosofie). Dit bevat voor mij echt de essentie van hoe ik in het leven wil staan. Maar ook kan ik me ontzettend vinden in Westerse filosofen die met thema’s als geluk, genoeg, rijkdom en tevredenheid werken, zoals Henry David Thoreau, Epicurus en de Stoïcijnen. Vind je de filosofie ook interessant, maar weet je niet waar je moet beginnen? Dit zijn tips die ik zelf had willen krijgen 🙂

Als je begint met de filosofie, kan het goed zijn om breed te beginnen en verschillende denkers te verkennen (heb ik ook gedaan). Zo weet je wat jou persoonlijk aanspreekt. Een toegankelijk boek dat ik echt wil aanraden, is Filosofie voor een Weergaloos leven (Lammert Kamphuis). Aan grote levensthema’s en -vragen die iedereen herkent, koppelt hij perspectieven en antwoorden van verschillende bekende filosofen. En tip als je soms last hebt van koophonger: het boek heeft een hoofdstuk speciaal over ‘verlangensmanagement’! Het bevat ideeën en tools om ook koophonger aan te pakken. Het is fijn geschreven en super waardevol! Ook  Grote Denkers van The School of Life is fijn om door allerlei filosofen te bladeren en te kijken wie jou aanspreekt. Super toegankelijk geschreven en slechts 4 pagina’s per denker!

Boekentips: Taoïsme

Als je geïnteresseerd bent in Oosterse filosofieën en in het Taoïsme specifiek, is De Weg (Michael Puett) een geweldig boek. De Weg neemt je mee langs het gedachtegoed vier belangrijke Chinese filosofen en legt de basis van het Taoïsme heel goed uit n.a.v. concrete voorbeelden. Het is diepgaand, maar niet wollig geschreven (Taoïstische geschriften zelf zijn vrij complex en multi-interpretabel, daar moet je echt voor studeren) en leert je hoe je het Taoïsme in je eigen leven toepast. Ik heb het al meerdere keren gelezen en ik vind het echt een verrijking in mijn leven. t

Mocht je écht toegankelijk willen instappen in de basisbeginselen van het Taoïsme, lees dan Tao van Poeh. (Benjamin Hoff). In dit boekje lees je hoe de lieve, vrolijke beer totaal in lijn met De Weg leeft, omdat hij altijd zichzelf is. In tegenstelling tot de andere karakters in het Poeh verhaal, waarmee Tao van Poeh de dingen omschrijft waar veel mensen in hun leven tegenaan lopen. Een mooi verhaal.

Maar het allermooiste Taoïstische boekje is voor mij de Tao Te King (/Daodejing): een verzameling van 81 korte teksten die voor mij het hart van het Taoïsme bevatten. Het is samengesteld door de bekende oud-Taoïstische filosoof Lao Tze (/Lao Tsu – van wie overigens niet zeker is of hij ooit heeft bestaan, of dat het een symbolische verzamelnaam voor verschillende denkers was). Vooral vers 66 is voor mij een belangrijke leidraad in het leven geworden. Het eindigt zo:

“Er is geen erger vergrijp dan de tomeloze begeerte.
Er is geen groter onheil dan niet weten te stoppen.
Er is geen groter gebrek dan de drang naar bezit.
Wie tevreden is heeft altijd genoeg”.

Let op: de teksten lijken eenvoudig en dat zijn ze ook, maar de Tao Te King écht doorgronden vraagt om een studie. Het zit vol met symboliek, multi-interpretabele inzichten en een diepe gelaagdheid. Elke keer als ik het lees, graaf ik dieper in de tekst en in mezelf. Ik hou van dit boekje.

Een grote inspiratie: Walden

Een ander boek dat mij zóveel brengt, is Walden (en de plicht tot burgerlijke ongehoorzaamheid), door Henry David Thoreau. Hij is één van mijn favoriete filosofen en schreef dit maatschappijkritische boek in 1854, aan het begin van de industriële revolutie in Amerika. Hij heeft een zéér kritische blik op de industrialisering en de waarde die we aan werk, overconsumptie, status, geld en macht toekennen. Ook mode wordt niet gespaard. Thoreau kijkt radicaal naar kleding: voor hem is het puur functioneel en met 1 paar schoenen om je voeten te bedekken, heb je volgens hem genoeg. Om los te komen van het frustrerende systeem besluit Thoreau om 2 jaar lang in ultieme eenvoud en harmonie met de natuur te leven, aan het meer Walden Pond. Hij omschrijft zijn leven in de natuur zó mooi en magisch. De rust en vervulling die hij met zo min mogelijk spullen omschrijft zijn een inspiratie om meer vanuit de essentie te leven. Maar ook schrijft hij over de waarde van alleen zijn, en hoe dat vérre van eenzaam hoeft te zijn. Dit boek bevat tijdloze inzichten over wat je wel en niet nodig hebt om gelukkig te zijn.

Over ‘leven vanuit de essentie’ gesproken: als je dit interessant vindt, is Verlangen naar Minder (door Jelle Derckx van Growthinkers) ook een interessante voor je. Dit is niet direct een filosofisch boek, eerder praktisch hoe je leven vanuit de essentie verweeft in je leven. Maar het raakt natuurlijk direct onderwerpen als tevredenheid en genoeg. Een toegankelijk startpunt als je in minimalisme wilt verdiepen. Hetzelfde geldt voor Weg Ermee, door Dennis Storm.

Ook het gedachtegoed van de Stoïcijnen spreekt mij ontzettend aan, omdat ook hierin deze thema’s veel naar voren komen. Ik heb veel gelezen van Seneca. Het kleine boekje Innerlijke Rust vind ik fijn om er soms bij te pakken en staat vol hersenspinsels over tevredenheid. Het is wat abstracter geschreven – rond het jaar nul bestond snelle copywriting nog niet ;)) – maar goed te begrijpen. Ook heel waardevol is de bundel Op Weg Naar Vrijheid, waarin Lammert Kamphuis inspirerende Stoïcijnse teksten van o.a. Seneca, Epictetus en Marcus Aurelius verzamelde die van waarde zijn in ons moderne leven.

Ook Epicurus wil ik je niet onthouden. Waar zijn hedonisme vaak wordt weggezet als een levensfilosofie waarbij het volgen van lust en fysieke driften voorop staat, is niets minder waar. Epicurus hield zich juist heel breed bezig met hoe je gelukkig kunt zijn. Ik herhaal de quote “Niets is genoeg voor wie genoeg te weinig vindt” vaak in mijn hoofd. Hoe je in het nu kunt leven en zoveel mogelijk van het leven kunt genieten (spoiler: het vergaren van bezit en kleding staat daar haaks op!). Ik heb alleen maar geschriften, maar volgens mij is dit een duidelijk, toegankelijk boek: Hoe word je Epicurist?.

Iemand die nog verder scheen te gaan in het loslaten van bezit, was Diogenes. Over deze filosoof, die onder de Cynici (stroming) valt, doen verhalen de rondte dat hij zó afstand nam van bezit dat hij in lompen liep en in een regenton sliep. Hij ziet afstand doen van bezit als een hoge vorm van vrijheid en de quote: “Van een rijke vrek zei hij: “Hij bezit geen vermogen, nee, zijn vermogen bezig hem!”” Is natuurlijk akelig waar. Deze uitspraak staat in mijn boek De Wijsheid Van De Honden, vol cynische teksten. Geen instapboek, trouwens.

Tot zover mijn favoriete boeken. Ik raad je ook – juist! – aan om eens een filosofische basiscursus te doen. The School of Life heeft verschillende cursussen en maken filosofie echt toegankelijk. Grote aanrader als je hierin nieuw bent! Maar ook als je dieper in het Taoïsme wilt duiken (na De Weg te hebben gelezen), kun je Googlen of er cursussen bij jou in de buurt zijn. En de Vrije Academie en de Volksuniversiteit hebben bijvoorbeeld ook filosofiecursussen. ENJOY!

___________

Fotocredits
De foto’s bij dit artikel zijn afkomstig van Faithfull, een mooi eerlijk kledingmerk.