Een paar dagen geleden werd duurzaam (mode-)Nederland opgeschrikt door een artikel van ASN Bank. De duurzame bank bleek al sinds 2016 in H&M te beleggen (net als Triodos, trouwens). Hoe gaat dat samen, een idealistische investeerder en een fast fashiongigang die bekend staat als een hele grote boosdoener in de modeindustrie? “Niet”, dachten veel mensen. Het regende boze reacties, mede omdat ASN Bank in het artikel H&M neerzet als een duurzaam modemerk. Omdat H&M nou niet bepaald een slow fashionmentaliteit heeft, was ook ik verbaasd; in mijn vorige artikel schreef ik mijn eerste reactie. Inmiddels had ik een mail gestuurd naar ASN voor verduidelijking. Die heb ik meteen na het weekend gekregen. Dus deel ik ‘m met jou 🙂

Het was een lange, uitgebreide mail. De PR-dame van ASN begreep mijn zorgen en vragen. Ook wilde ze benadrukken dat ASN kritisch is op H&M, en dat ze dat ook altijd zullen blijven. Dan vraag ik me nog steeds af waarom hun communicatie erover een hele andere indruk gaf (“H&M: duurzame fashion voor het hele gezin” en nog een paar andere misleidende statements zijn nou niet bepaald kritisch), maar goed. In het onderstaande bericht quote ik haar reactie.

“Wat zijn jullie duurzaamheidscriteria? Met andere woorden: hoe bepaalt ASN Bank of een bedrijf duurzaam genoeg is om in te investeren? Ik dacht namelijk dat jullie een hele hoge standaard hebben en dat H&M daar niet aan zou voldoen.”

“Om te bepalen wanneer een bedrijf (of project/organisatie/land – alles waar we geld in kunnen investeren) duurzaam genoeg is hebben we in de jaren ’90 van de vorige eeuw duurzaamheidsbeleid vastgesteld. Uiteraard wordt dat beleid steeds geactualiseerd en het is sinds die tijd ook steeds uitgebreider geworden. De basis is dat een investering aan eisen moet voldoen op het gebied van klimaat, biodiversiteit en mensenrechten. Daarnaast hanteren we eisen voor onderwerpen als dierenwelzijn en goed bestuur. En voor sommige sectoren stellen we specifieke eisen omdat in de ene sector andere duurzaamheidsrisico’s zijn dan in een andere sector. In de kledingsector letten we bijvoorbeeld extra op mensenrechtenrisico’s in de keten, zoals kinderarbeid, dwangarbeid, vrijheid van vereniging, veilige & gezonde arbeidsomstandigheden en leefbaar loon. En op vervuiling die gepaard gaat met de productie van kleding. In zijn algemeenheid geldt dat hoe meer een bedrijf werkzaam is in risicolanden, risicosectoren en risicoactiviteiten – en hoe groter de risico’s dus zijn – des te hoger zijn de voorwaarden waaraan het bedrijf moet voldoen.

Ons Expertisecentrum Duurzaamheid voert deze onderzoeken uit. Deze collega’s kijken naar het beleid van de bedrijven waar we in kunnen beleggen en waar mogelijk naar de praktijk. Wij geloven erin dat goed beleid de basis is, en dat geldt ook voor het stellen van duurzaamheidsdoelen. Maar we verwachten ook dat een bedrijf kan aantonen dat ze aan die duurzaamheidsdoelen werkt. En dat daar vooruitgang in geboekt wordt. Het kan niet zo zijn dat een bedrijf nú heel slecht bezig is en puur vanwege de doelen wordt goedgekeurd. We volgen bijvoorbeeld wereldwijd alle berichtgeving over misstanden bij de bedrijven waarin we beleggen, zodat we hierop kunnen reageren en als aandeelhouder vragen kunnen stellen over hoe het bedrijf een misstand gaat oplossen. Wat wel goed is om je te realiseren is dat we alleen in beursgenoteerde bedrijven kunnen beleggen. We hebben het dus over grote internationale bedrijven en niet over kleine duurzame ondernemers. Die laatste helpen we ook graag verder maar dan via ons platform Voor De Wereld Van Morgen. Daar is ook een aantal mooie duurzame kledingondernemers bij aangesloten.”

“Waar toetsen jullie H&M op en wat maakt H&M (nu) zo duurzaam? Of gaat het jullie om de ambitie die H&M uitspreekt en de invloed die jullie met deze keuze kunnen uitvoeren op positieve verandering?”

“Wij beschouwen kleding als een noodzakelijk product, ook in een duurzame samenleving. Maar de werkwijze in deze sector en de misstanden die hieruit voorkwamen zijn ons steeds meer zorgen gaan baren. Dat heeft ertoe geleid dat we in 2016 een lange termijndoel op mensenrechten hebben gesteld specifiek voor de kledingsector. We zetten onze invloed als aandeelhouder in om druk op de kledingsector uit te oefenen om het volgende doel te behalen: in 2030 heeft de kledingsector alle benodigde processen geïmplementeerd om een leefbaar loon voor werknemers in zijn keten mogelijk te maken. Dat klinkt een beetje theoretisch, maar in praktijk betekent het dat we met bijvoorbeeld H&M minstens twee keer per jaar om tafel zitten om door te nemen wat zij doen om voor leefbare lonen te zorgen. We stellen vragen, spreken ze aan en bieden ook hulp. We zetten specifiek in op het onderwerp leefbaar loon omdat werknemers met een leefbaar loon kunnen voorzien in hun basisbehoeften. Bovendien kan een leefbaar loon een katalysator zijn om andere arbeidsomstandigheden te verbeteren. Zo neemt de kans op kinderarbeid af als de ouders van een gezin genoeg verdienen.

Op deze manier hopen we meer van binnenuit aan een meer duurzame kledingsector te werken. We geloven namelijk dat kleding wel duurzaam geproduceerd kán worden (in tegenstelling tot fossiele energie bijvoorbeeld). Als we uit de sector stappen zijn we die invloed kwijt.

Om meer impact te maken op het gebied van leefbaar loon in de kledingindustrie hebben we twee jaar geleden samen met Triodos en pensioenverzekeraar MM het Platform Living Wage Financials opgezet. Alle financiele instellingen die zich daarbij hebben aangesloten zetten zich gezamenlijk in voor leefbare lonen. Omdat wij al op de kledingsector focus hadden zijn we daarmee gestart binnen het platform. Steeds meer partijen hebben zich aangesloten en gezamenlijk vertegenwoordigen we nu ruim € 2,5 biljoen aan vermogen onder beheer. Zo kunnen we dus aanzienlijk meer impact maken dan ASN Bank alleen. Op deze webpagina lees je alles voor het leefbaar loon doel.

Overal waar we kansen zien zetten we ons in op verduurzaming van kledingsector. Op dit moment is onze mensenrechtendeskundige bijvoorbeeld in Parijs bij de OESO. Ze spreekt daar tijdens een sessie over verduurzaming van de kledingindustrie. Dit zijn bijeenkomsten waar H&M en ook andere kledingbedrijven bij aanwezig zijn en dus ook goede gelegenheden om onze stem te laten horen.”

Ik ben blij met deze reactie. Blijkbaar waren mijn aannames redelijk correct: Één van de dingen die ASN met je geld doet, is werken aan een duurzamere mode-industrie. Dat wordt gedaan door duurzame initiatieven te supporten (door te funden en door ze een podium te geven op Voor de Wereld van Morgen), maar ook door een positieve invloed uit te oefenen op partijen die met een duurzame transitie bezig zijn. Zo kunnen ze een katalysator voor transformatie creëren, samen met andere duurzame partijen – zoals Triodos, dus – die ook hun invloed proberen te vergroten. Dat vind ik een hele goede reden om in H&M te investeren (hoe groter de invloed van duurzame partijen, hoe kleiner de invloed van minder idealistische spelers). Mits het geld voor de juiste doeleinden wordt ingezet, natuurlijk.

De communicatie over de hele kwestie liet te wensen over: H&M werd (onterecht, vinden veel mensen) neergezet als een duurzaam bedrijf. Terwijl de fast fashiongigant nog enorme stappen moet zetten.

Het ging mis bij de communicatie. Doordat ASN H&M zo positief én duurzaam neerzette, ontstond er – logisch! – weerstand vanuit de duurzame hoek. Want H&M ís (nog) niet duurzaam. We weten allemaal dat de modeketen nog steeds fast fashion maakt, vaak van slechte kwaliteit en onder slechte arbeidsomstandigheden geproduceerd. Kleding die ondanks de al lage prijs vaak óók nog met een 70% kortingssticker in de sale belandt, na 3 maanden niet meer ‘in’ is en vervolgens snel op de afvalberg belandt. Waar het vaak niet eens gerecycled kan worden door de synthetische, geblende materiaalcompositie. H&M mag dan steeds transparanter worden in de keten en langzaam circulaire stappen maken (wat top is!), de fast fashiongigant is er nog láng niet. In het artikel benoemt ASN niet de onderwerpen die ze júist als kritische, duurzame bank hadden moeten noemen als aanleiding om H&M verder te willen veranderen. Waarom ASN dat niet heeft gedaan, weet ik nog niet. Ik gok dat ze de sfeer met H&M graag goed willen houden (H&M zal minder snel meewerken als ASN er slecht over praat), wat ik ook wel weer zou begrijpen. Ik heb een tweede mail uitstaan bij ASN en ik verwacht binnenkort een reactie. Hoe denk jij over de hele ASN-H&M kwestie?