Ik krijg regelmatig de vraag of een merk duurzaam is en hoe mensen dat zelf kunnen checken. Waar moet je allemaal op letten? Laat ik duidelijk zijn: ook ík heb geen toverstok of insider info om de waarheid te achterhalen. Maar ik heb inmiddels wél een kritische consumentenblik ontwikkeld waar ik mijn oordeel op baseer, en die deel ik graag met je. Bepaal voor jezelf wat jíj belangrijk vindt en waar je meer op wilt gaan letten. Succes!

#1
“Voegt dit kledingstuk
iets toe aan mijn leven?”

Voordat je met een scherpe blik naar merken kijkt: durf eerst even kritisch naar jezélf te kijken. Dat kledingstuk dat je op het oog hebt, heb je dat écht nodig? Gaat het jouw leven significant verrijken en is het géén gevalletje klakkeloos consumeren, een schuldgevoel afkopen of jezelf belonen? Nee? Oké. Just wanted to check 🙂

#2
Is het gemaakt van duurzame
(natuurlijke) materialen?

Het begint bij duurzaam materiaalgebruik. De milieu-impact van de kledingindustrie wordt voor een flink deel bepaald door de productie van stoffen die chemicaliën vereisen in het proces. Vermijd synthetische stoffen als polyester, polyamide en viscose (tenzij gerecyceld); deze productieprocessen zijn namelijk extreem schadelijk voor de bodem, voor de mensen die ermee werken én voor je huid! Dat geldt ook voor de reguliere katoenindustrie, trouwens. Kies zoveel mogelijk voor natuurlijke en dus biologisch afbreekbare materialen zoals biologisch katoen, linnen, hennep, Tencel, bamboe en wol. Check voor materiaalinfo altijd het kledinglabel, of de informatie op de productpagina. Kies bij leer liever voor ecologisch gelooid leer (vrij van chemicaliën en biologisch afbreekbaar, zoals tassen van O My Bag en Myomy en schoenen van Bottines), of voor hergebruikt leer (zoals de biker jacks van Pelechecoco).

#3
Is het duurzaam geproduceerd?

Ook de productie van kledingstukken zélf is vaak een vervuilend proces, dat veel water en energie verbruikt. Merken die veel water besparen tijdens het productieproces en bijvoorbeeld hernieuwbare energie gebruiken of een klimaatneutraal hoofdkantoor hebben, hebben bij mij een flinke streep voor. En vergeet ook niet te checken of het merk natuurlijke verf gebruikt – reguliere verf bevat veel chemicaliën. Hoe je dit checkt? Merken die hier actief mee bezig zijn, benoemen dit doorgaans trots en uitgebreid op hun “about”-pagina. Staat er niks over vermeld? Ga er dan van uit dat het niet zo is.

#4
Is het lokaal geproduceerd? 

Kies liever voor kleding die zo lokaal mogelijk is geproduceerd: hoe verder weg een kledingstuk is geproduceerd, hoe verder het moet reizen om bij ons te komen. En of het nu per vliegtuig, per boot of per vrachtwagen wordt vervoerd, transport is enorm vervuilend. Kies qua milieu-impact liever voor merken die hun kleding in Europa, of misschien zelfs in Nederland, laten produceren. Vaak staat dit (in ieder geval bij duurzamere merken) vermeld in het label, op de productpagina, of in ieder geval op de “about”-pagina. Staat dit er niet? Mail het merk even (doe ik ook vaak) en dan heb je zo je antwoord.

#5
Is het diervriendelijk
of vegan?

Ook het gebruik van dieren voor onze kleding staat (terecht!) steeds meer ter discussie. En dan gaat het niet alleen om leer; ook om bijvoorbeeld wol of zijde. Wol mag dan een duurzaam materiaal zijn; schapen worden vaak onder slechte omstandigheden gehouden en de wol wordt ruw geschoren. Het resultaat? Niet alleen wol; ook heel veel dierenleed. Kies liever voor biologische wol, indien mogelijk. Als dat gebruikt is (= weinig het geval), staat het bij het product vermeld. Twijfel je? Mail het merk! Zijde is afkomstig van zijderupsen. Wat niet veel mensen weten, is dat ze voor de zijdewinst worden vergast. Qua milieu-impact kun je kiezen voor biologisch zijde, maar vermijd zijde als je wilt dat er geen dierenleed aan vooraf is gegaan.

Wil je 100% diervrij shoppen? Gelukkig groeit de vegan markt. Kijk naar vegan merken als Matt & Nat en Denise Roobol maakt prachtige vegan kwaliteitstassen. En als je gezegend bent met een goedgevulde portemonnee: hét vegan designermerk blijft toch altijd Stella McCartney. Prachtig.

#6
Is het onder goede arbeids-
omstandigheden geproduceerd?

99% van alle kleding worden nog steeds in ontwikkelingslanden geproduceerd, onder erbarmelijke omstandigheden. Vrijwel altijd door vrouwen en kinderen, 6 dagen in de week, meer dan 12 uur per dag. Op topsnelheid naaien ze dezelfde zoom in een snikhete ruimte vol chemicaliën, zonder ventilatie (ik heb het zelf ooit mogen ervaren, geen pretje). Wil je daar niet aan meewerken? Check of het merk op zijn website fabrieksgegevens publiceert en vooral waar die fabriek staat (meestal te vinden op de ‘about’-pagina). Over het algemeen geldt dat arbeidsomstandigheden in Europa en de VS wettelijk goed zijn vastgelegd. Alles hierbuiten wordt sneller discutabel, met een extra waarschuwing voor Azië. Is het merk lid van de Fair Wear Foundation (hier vind je de merkenlijst)? Dan zijn goede arbeidsomstandigheden gegarandeerd. Staat het nergens vermeld? Ga er dan vanuit dat het merk weinig om goede arbeidsomstandigheden geeft. Voor mij is het dan een no-go.

#7
Heeft het een keurmerk? 

Alle bovenstaande tips blijven enigszins discutabel (een merk kan iets zeggen; hoe weten wij als consumenten of het écht zo is?). Hét antwoord: keurmerken checken. Bekende voorbeelden: het GOTS-keurmerk voor biologisch katoen, het OEKO-TEX keurmerk dat het gebruik van chemicaliën uitsluit, het PETA-approved label voor vegan merken en producten en de eerder genoemde Fair Wear Foundation die goede arbeidsomstandigheden garandeert. Als een merk keurmerken heeft, staat het áltijd trots vermeld op de about-pagina. Meer weten over keurmerken? Project Cece zette er 19(!) op een rij.

Wel wil ik hierbij een kanttekening plaatsen. Vaak kost het namelijk veel geld om lid te worden van een keurmerk, omdat merken hebben te betalen voor alle onafhankelijke fabrieksaudits die door controleurs worden gedaan. Dit maak het voor kleine merken onmogelijk om een keurmerk te verkrijgen en dus hun goodwill te bewijzen. Uit ervaring weet ik dat kleine, idealistische merken veel sneller te vertrouwen zijn op hun woord dan de grote ketens met money-minded aandeelhouders. Geef hen wat vaker het voordeel van de twijfel 🙂

#8
Onderhoudt het merk
langetermijnrelaties?

Soms heeft een merk geen keurmerk om goede arbeidsomstandigheden te bewijzen, maar vaak zegt het ook al wat als het merk langetermijnrelaties aangaat met fabrieken. Een veelvoorkomend kenmerk van de fast fashion-industrie is namelijk de chronische honger winst en nóg betere deals. Kan een fabriek een collectie niet voor nóg minder geld produceren? Dan gaan veel merken gewoon naar één van de duizenden concurrenten, die ook de druk voelen om werk binnen te halen. Langetermijnrelaties zeggen vaak iets over een wederzijdse vertrouwensband en als fabrieken ook nog regelmatig gecontroleerd worden, is het nog beter. Merken die dit belangrijk vinden, vermelden dit altijd op hun ‘about’-pagina. Dit kunnen slechts mooie woorden zijn (het is niet checkbaar), maar ik vind het wel belangrijk om even te vermelden.

#9
Komt het merk overall
transparant over? 

Dit blijft natuurlijk een lastige, want als consument weet je natuurlijk nooit of een merk écht transparant is. Maar een korte check op de website van het merk doet vaak al wonderen. Praat het merk alleen maar over de nieuwste trends, lage prijzen of andere ‘oppervlakkigheden’ die fast fashion consumenten aanspreken? En kun je nergens iets over duurzaamheid, idealen, arbeidsomstandigheden of wat dan ook vinden, of zó beknopt dat er eigenlijk niks staat? Dan ben ik heel wantrouwig. Een voorbeeld: staat er “Wij vinden duurzaamheid heel belangrijk”, maar wordt vervolgens nergens toegelicht wat hier dan mee wordt bedoeld, neem ik deze info nooit serieus. Vaak een sterk staaltje greenwashing.

#10
“Wil ik dit merk
supporten met mijn geld”?

Stel jezelf onderaan de streep is de vraag: “gun ik dit merk mijn support?” Deze vraag is extra relevant voor de grote merken die een ‘duurzamere’ lijn hebben, zoals H&M Conscious, Zara Join Life, Mango Committed (zie foto boven) of Vero Moda Aware. Deze collecties mogen dan een groen imago hebben en zijn gemaakt van duurzame materialen; ze worden nog steeds volgens de fast fashion normen van het moedermerk geproduceerd (= niet duurzaam en verre van fair trade). Wees je bewust van de initiatieven die je steunt met je portmonnee!

Uiteindelijk heb je zelf de keuze te maken. ‘Wij’ consumenten hebben nu eenmaal beperkte toegang tot de waarheid in de extreem troebele merkenwereld. Veel mensen denken dat ze hier als individu niet zoveel aan kunnen doen, maar als iedereen kritische vragen gaat stellen aan merken, de ‘good guys’ support en de ‘bad guys’ boycot, geloof ik dat we een prachtige beweging in gang kunnen zetten. In de samenleving is biologisch eten en minder vlees eten al steeds normaler geworden, vooral door een mentaliteitsverandering en behoefteverschuiving bij de consument. Dit kunnen we ook in de modewereld voor elkaar krijgen, daar ben ik van overtuigd 🙂 Succes!