Denk je steeds meer na over de duurzaamheid van jouw kleding? Vind je het belangrijk om merken te supporten die goed omgaan met onze planeet én hun kledingwerkers? Maar vind je het ook moeilijk om te bepalen welk merk nou duurzaam is en welke niet?

Welcome to the club! Het ís ook ontzettend moeilijk voor consumenten om erachter te komen of een merk fair en sustainable is. De merkenwereld zit vol met blabla en tegenwoordig heeft elk merk wel wat mooie woorden als “we really value sustainability” en “we really provide our factory workers fair labour conditions” op de website staan. Ik krijg wel eens de vraag: “maar hoe weet jíj dan of een merk eerlijk of duurzaam is?” Nou, hou je vast: ook ik weet dat nooit helemaal zeker. Ik heb geen magic wand of truth, helaas. Maar ik heb wél een kritische consumentenblik ontwikkeld waar ik mijn oordeel op baseer, en die kun jij ook ontwikkelen. 10 dingen waar je op kunt letten:

1.   Duurzaam materiaalgebruik
2.   Eerlijke arbeidsomstandigheden
3.   Duurzame productie
4.   Lokale productie
5.   Prijs
6.   No animal cruelty
7.   Keurmerken
8.   Rankabrand-check
9.   Langetermijnrelaties
10.   Transparantie

1.
Gebruikt het merk duurzame materialen?

Duurzaam materiaalgebruik is één van de gemakkelijkste duurzaamheidschecks – en een hele belangrijke. Kies het liefst voor natuurlijke materialen en vermijd synthetische; niet alleen de productie ervan is ontzettend schadelijk, ook komen er elke keer dat je het wast microplastics vrij, die weer in ons watercircuit terecht komen (hallo, plastic soep). Overigens staat ‘natuurlijk’ niet altijd gelijk aan ‘duurzaam’; de productie van zowel katoen als wol heeft een hoge milieu-impact. Benieuwd welke kledingmaterialen duurzaam zijn? In dit artikel leg ik er alles over uit!

Hoe check je dit?
Je vindt materiaalinformatie online op de productpagina van het artikel, en offline in het kledinglabel (op de hangtag of op het labeltje aan de binnenkant van de kleding).

2.
Produceert het merk onder goede arbeidsomstandigheden ?

99% van alle kleding wordt nog steeds onder erbarmelijke omstandigheden geproduceerd. Veelal door vrouwen en kinderen in ontwikkelingslanden, 6 dagen in de week, meer dan 12 uur per dag. Op topsnelheid naaien ze dezelfde zoom in een snikhete ruimte vol chemicaliën, zonder ventilatie (ik heb het ooit zelf mogen ervaren, geen pretje). Ben je een voorstander van basic human rights en vind je dat iedereen een eerlijk loon en een veilige werkomgeving verdient? Koop dan alleen bij merken die hun medewerkers goed behandelen. Produceert het merk in ontwikkelingslanden en schrijft het nergens iets over de manier waarop? Dan gaan er bij mij direct alarmbellen af. Maar let op: veel mensen denken ‘made in Europe’ automatisch betekent dat het wel goed zit met de arbeidsomstandigheden. Dat is absoluut niet zo! Check hier waarom.

Hoe check je dit?
Check of het merk op de website fabrieksgegevens publiceert en of het merk open is over de manier en de plek waar het produceert (meestal vind je dit op de ‘about’-pagina). Is het merk lid van de Fair Wear Foundation (hier vind je de merkenlijst)? Dan zijn goede arbeidsomstandigheden gegarandeerd. Staat er nergens iets over arbeidsomstandigheden vermeld? Ga er dan vanuit dat het niet goed zit (en voor mij is het dan een absolute no-go). En let op: veel fast fashionmerken hebben tegenwoordig een ‘duurzame’ collectie, maar dat betekent niet dat ze hu medewerkers eerlijk behandelen. Check dit altijd!

3.
Produceert het merk zo duurzaam mogelijk?

Ook de productie zélf is vaak een vervuilend proces, waarbij veel water en energie wordt verbruikt – vaak op plekken waar er júist schaarste aan is. Merken waarbij duurzaamheid in het DNA zit, maken ook op andere manieren dan ‘slechts’ hun materiaalgebruik duurzame keuzes. Ze doen bijvoorbeeld hun best om zoveel mogelijk water te besparen in het proces, ze gebruiken hernieuwbare of duurzame energie, ze kleuren stoffen met natuurlijke verf in plaats van (schadelijke) chemische, ze compenseren hun CO2-uitstoot of gebruiken duurzame (natuurlijke of gerecyclede) verpakkingen. Het zijn júist die extra’s die voor mij bewijzen dat een merk niet alleen praat over duurzaamheid, maar het in de breedte leeft.

Hoe check je dit?
Merken die hier actief mee bezig zijn, benoemen dit doorgaans trots en uitgebreid op hun “about”-pagina. Staat er niks over vermeld? Ga er dan van uit dat het niet zo is.

4.
Produceert het merk (enigszins) lokaal of zoveel mogelijk op één plek?

Hoe dichterbij een kledingstuk wordt geproduceerd, hoe minder transport (en dus uitstoot / milieu-impact) er nodig is. En transport is enorm vervuilend, of de kleding nu per vliegtuig, per boot of per vrachtwagen wordt vervoerd. Kies qua milieu-impact het liefst voor merken die hun kleding dichtbij – in Europa, of misschien zelfs in Nederland – laten maken. Zelf zie ik het echter niet als een no-go als een merk verder weg produceert. Er kunnen allerlei redenen voor zijn. Zo kan het merk als doel hebben om lokale communities in ontwikkelingslanden te supporten, of een tegenwicht bieden aan de fast fashionindustrie in dat land en kledingwerkers juist een eerlijk alternatief willen bieden. Of het materiaal is in een ver land geproduceerd en is het juist efficiënt om de kleding ook daar meteen te laten maken.

Hoe check je dit?
Vaak staat het productieland (in ieder geval bij duurzamere merken) vermeld in het label, op de productpagina, of in ieder geval op de “about”-pagina. Staat dit er niet? Mail het merk even – dat doe ik ook vaak – en dan heb je zo je antwoord.

5.
Voelt de prijs fair?

Dit punt is totaal niet checkbaar, maar vaak is je gevoel al een goede raadgever – en dan vooral als het gaat om extreem lage prijzen. Een gebreide trui van € 20? Een t-shirt van € 8,-? Een paar leren schoenen van € 40,-? Een winterjas van € 50,-? Dan kun je er van uit gaan dat er érgens in de keten (en waarschijnlijk zelf op alle andere punten in deze lijst) de prijs wordt betaald door de kledingwerkers en/of de aarde. Het is simpelweg té goedkoop. En hoewel mensen bodemprijzen tegenwoordig normaal vinden, ís dat het natuurlijk niet. We moeten onze prijsperceptie gaan bijstellen.

Hoe check je dit?
Helaas heb ik op dit punt geen betere tip dan puur je gevoel volgen. (en ben je op zoek naar betaalbare duurzame merken? Check deze guide!)

6.
Gaat het merk respectvol om met dieren of is het vegan?

Ook het gebruik van dieren voor onze kleding staat (terecht!) steeds meer ter discussie. En dan gaat het niet alleen om leer (de discussie of het altijd een bijproduct is, wordt nog steeds gevoerd); ook bij de productie van wol of zijde worden dieren vaak slecht behandeld. Zijderupsen worden in hun cocons vergast en schapen worden vaak onder slechte omstandigheden gehouden. Bovendien is het regelmatig wegsnijden van stukken huid (‘mulesing’) eerder regel dan uitzondering. Kies liever voor merken die gebruik maken van biologische wol of biologische zijde. Wil je 100% diervrij shoppen? Kies dan voor (PETA approved) vegan merken. Ik ben momenteel bezig met een vegan brand guide, binnenkort komt-ie online 🙂 Let op: dat een merk vegan is, betekent niet automatisch dat het ook duurzaam en/of eerlijk produceert!

Hoe check je dit?
Als een merk (PETA-approved) vegan is, staat het vaak trots vermeld op de about-pagina. Ook kun je een materiaalcheck doen bij het product dat je op het oog hebt. Twijfel je? Mail het merk, dan weet je het zeker.

7.
Heeft het merk een duurzaam keurmerk en/of andere certificaten? 

Alle bovenstaande tips blijven enigszins discutabel (een merk kan een mooi verhaal vertellen, maar hoe weten wij als consumenten of het écht zo is?). Hét antwoord als je zekerheid wilt: keurmerken checken. Bekende voorbeelden zijn het GOTS-keurmerk voor biologisch katoen, het OEKO-TEX keurmerk dat het gebruik van chemicaliën uitsluit, het PETA-approved label voor vegan merken en producten en de eerder genoemde Fair Wear Foundation die goede arbeidsomstandigheden garandeert.

Wel wil ik bij de keurmerk-of-niet-kwestie een kanttekening plaatsen. Vaak kost het namelijk veel geld om lid te worden van een keurmerk, omdat alle onafhankelijke fabrieksaudits voor de controles betaald moeten worden. Dit maak het voor kleine merken onmogelijk om een keurmerk te verkrijgen en dus hun goodwill te bewijzen. Uit ervaring weet ik dat kleine, idealistische merken sneller te vertrouwen zijn op hun woord dan de grote ketens met money-minded aandeelhouders. Geef hen wat vaker het voordeel van de twijfel 🙂

Hoe check je dit?
Als een merk keurmerken heeft, staat het áltijd trots vermeld op de about-pagina. Meer weten over keurmerken? Project Cece zette er 19(!) op een rij.

8.
Hoe presteert het merk op Rankabrand?

Rankabrand is een website die merken checkt op transparantie en duurzaamheid. Fijn, want dan hoef je zelf een minder grondige check te doen! Scoort het merk een A- of een B-label? Dan is het duurzaam bezig en kun je er met een gerust hart kopen. Scoort het merk een C-label? Dan kan het merk nog flink wat verbeteringen doorvoeren. En scoort het merk een D- of zelfs een E-label? Dan kun je er maar beter van weg blijven. Een handige tool!

Hoe check je dit?
Dat spreekt voor zich: vul op Rankabrand.nl het merk in dat je zoekt en je vindt vanzelf de beoordeling. Let wel op: Rankabrand beoordeelt merken naar aanleiding van wat ze over zichzelf vertellen (o.a. op hun website). Als een merk heel duurzaam bezig is, maar daar niet over vertelt, kan het zomaar een lagere score krijgen dan het eigenlijk verdient (maar waarom zou je daar niet over vertellen als merk?). Toch klopt de beoordeling van Rankabrand over het algemeen goed.

9.
Onderhoudt het merk langetermijnrelaties met de fabrieken en leveranciers?

Soms heeft een merk geen keurmerk om goede arbeidsomstandigheden te bewijzen, maar vaak zegt het ook al wat als het merk langetermijnrelaties aangaat met fabrieken. Een kenmerk van de fast fashion-industrie is namelijk de constante honger winst en nóg betere deals. Kan een fabriek een collectie niet voor nóg minder geld produceren? Dan gaan bad guys gewoon naar één van de duizenden concurrenten, die ook de druk voelen om werk binnen te halen (wat weer een enorme negatieve invloed heeft op de fabriekswerkers; zij zijn tenslotte uiteindelijk altijd de dupe van de ‘race to the bottom’). Langetermijnrelaties zeggen vaak iets over een wederzijdse vertrouwensband en als fabrieken ook nog regelmatig gecontroleerd worden, is het nog beter.

Hoe check je dit?
Merken die dit belangrijk vinden, vermelden dit altijd op hun ‘about’-pagina. Dit kunnen slechts mooie woorden zijn (het is niet checkbaar), maar ik let er altijd wel even op.

10.
Komt het merk in z’n geheel transparant over? 

Dit blijft een lastig punt, want als consument weet je natuurlijk nooit of een merk écht transparant is. Maar een korte check op de website van het merk vertelt mijn morele kompas vaak al wel welke keuze ik moet maken.

Hoe check je dit?
Dit punt is extreem moeilijk te checken; ik raad je aan om hierbij (ook met in je achterhoofd bovenstaande punten) vooral je gevoel te volgen. Praat het merk alleen maar over de nieuwste trends, lage prijzen of andere ‘oppervlakkigheden’ die als fast fashion overkomen? En kun je nergens iets over duurzaamheid, idealen, arbeidsomstandigheden of wat dan ook vinden, of zó beknopt dat er eigenlijk niks staat? Dan ben ik altijd wantrouwig. Een voorbeeld: staat er “Wij vinden duurzaamheid heel belangrijk”, maar wordt vervolgens nergens toegelicht wat hier dan mee wordt bedoeld? Vertrouw het merk niet, vaak is het een sterk staaltje greenwashing.

De eindvraag: “wil ik dit merk
supporten met mijn geld”?

Onderaan de streep ga je nooit helemaal zeker weten of een merk duurzaam / fair is of niet. En ook ga je keuzes moeten maken, want de meeste merken vullen niet alle bovenstaande checkboxes. Kies voor wat voor jou goed (genoeg) voelt. En blijf merken vragen stellen als dingen niet helemaal duidelijk zijn. Niet alleen kom je er zo zélf beter achter hoe het zit; ook zet je de merken zelf aan het denken. Hoe meer vragen ze krijgen van kritische consumenten, hoe sneller ze geneigd zullen zijn om iets met die onderwerpen te doen. Samen kunnen we de modewereld veranderen!

Fotocredits:

Angela de Vlaming, duurzame fotograaf en een aanrader om mee te werken 🙂