Raak je soms moedeloos van die doordenderende fast fashion industrie, die zich nergens iets van aan lijkt te trekken? Onderschat jouw waarde niet! Je kunt als consument namelijk op allerlei manieren invloed uitoefenen op de mode-industrie – en dat heeft wel degelijk (groot!) effect…

Toen ik 8 jaar geleden mijn kast wilde verduurzamen, begon ik vol goede moed. Ik had de documentaire The True Cost (aanrader!) gezien en besloot: hier wil ik niet meer aan bijdragen. Ik verduurzaamde mijn kast, richtte When Sara Smiles op en hoopte dat ik zo ook anderen kon inspireren met mijn reis. Nog steeds geeft dat ontzettend veel voldoening, maar het afgelopen jaar zocht ik naar manieren om een groter verschil te maken. Zo startte ik een greenwashing zaak tegen Primark, ik richtte een duurzaam mode-collectief op waar mensen greenwashing kunnen melden en ontdekte andere manieren om invloed uit te oefenen.

Die deel ik graag met je. Want als we allemaal weten hoe we onze invloed beter kunnen gebruiken, kunnen we de mode-industrie echt de goede kant op duwen. Dat begint bij onszelf niet meer als ‘passief consumentje’ te zien, maar als een burger met een stem. Óók op dit gebied. Eigenlijk vind ik dat we het woord ‘consument’ ook minder moeten gebruiken. Het degradeert ons en houdt mensen klein. Dus als je vanaf nu denkt: hoe kan ik een verschil maken in de mode-industrie? Denk dan vanuit je burgerschap. Die mentaliteitsverandering is hard nodig.

8 manieren om als consument invloed uit te oefenen op de mode-industrie

1 _ Verduurzaam je koopgedrag

The obvious one: stem via je portemonnee. Via ons koopgedrag kunnen we een grote impact maken, dus als je iets koopt: support dan duurzame pioniers. Zij verduurzamen het systeem namens jou van binnenuit en ze hebben ons geld nodig om te kunnen ontwikkelen – en überhaupt op te blijven boksen tegen de populariteit van fast fashion. De duurzame beweging heeft ons keihard nodig. Vooral de laatste jaren zie ik veel merken strugglen om rond te komen. Dat is zwaar om te zien. Ons financiële support stelt hen in staat om mensen in de keten eerlijk te betalen, innovaties te doen en grote merken te inspireren om deze ook te implementeren.

Probeer jezelf ook in te lezen voordat je ergens koopt, zodat je weet waar je met je geld aan bijdraagt. Hier leer je hoe je zelf de website van een merk checkt op duurzaamheid.

2 _ Stel merken kritische vragen over duurzaamheid

Veel kledingmerken zijn erg onduidelijk over wat ze nou precies aan duurzaamheid doen. Sterker nog: zelfs in de duurzame wereld kom ik veel merken tegen die iets zeggen als: “our collection is ethically produced in India”, zonder informatie te geven over waar, hoe en door wie het is gemaakt. En dat moeten wij dan maar aannemen?! Of nog leuker: “we care about the environment” of “we are a transparent brand”, zonder daar verder op in te gaan. Tsja 😉

Kom je vaagheid tegen? Stel het merk altijd verduidelijkende vragen per e-mail. Vraag bijvoorbeeld: 
• Of je meer informatie kan krijgen over de arbeidsomstandigheden of de productielocaties
• Waarom het merk zo weinig transparant is
• Waarom ze zeggen dat ze duurzame materialen gebruiken, maar je op productpagina’s nog steeds veel polyester ziet
• Hoe het merk kijkt naar de relatie met duurzaamheid als het wel werkt met trendy seizoenscollecties en standaard uitverkoop.

Houd je toon vriendelijk, open en niet oordelend. Het kan namelijk zo zijn dat het merk achter de schermen juist bezig is met dit soort dingen eindelijk goed uitzoeken of opschrijven. Besef dat ook merken in een bubbel zitten – dat is echt zo. Veel merken krijgen amper vragen van consumenten, dus ze weten ook niet echt wat er speelt. Jouw bericht kan net het zetje zijn om ergens wél over gaan te communiceren (al is het maar om nog meer van zulke irritante vragen te voorkomen :)). Of degene van communicatie kan het intern gebruiken om te laten zien dat hier vraag naar is, waardoor er meer tijd vrij kan komen om dit aan te pakken. Hoe dan ook heeft het een positief effect: je zet het merk op scherp. En hoe meer mensen dit doen, hoe sneller een merk actie zal ondernemen.

3 _ Stel merken vragen op social media

Je kunt merken ook publiekelijk vragen stellen, bijvoorbeeld onder een Instagram post. Door het publieke karakter zal een merk sneller uitgebreid reageren of in ieder geval de noodzaak voelen om iets met je vraag te doen. Bovendien kan het andere lezers inspireren om ook vragen te stellen, of in ieder geval kritischer te kijken naar de duurzaamheidsinspanningen van het merk. Dat laatste zie ik erg vaak gebeuren en zo’n waterrimpeleffect vergroot de urgentie om er iets mee te doen. 

4 _ Rapporteer greenwashing bij de Reclame Rode Commissie (of bij mij)

Wist je dat meer dan de helft van de merken aan een vorm van greenwashing doet? Vooral grote fast fashion giganten scheppen graag het beeld dat ze duurzame koplopers zijn, terwijl ze (heus wel stappen zetten, maar) nog steeds grote vervuilers zijn die actief (hebben) bij(ge)dragen aan fast fashion’s race to the bottom. Daar mogen we kritisch op zijn. Lees hier waarom greenwashing super gevaarlijk is voor verduurzaming van de modewereld.

Om deze reden ben ik in 2023 een anti greenwashing zaak ben begonnen tegen Primark, vanwege hun misleidende winkelcommunicatie. En ik won zowel de zaak als het Hoger Beroep! De zaak kreeg veel media–aandacht, onder andere bij NOS en Follow The Money. Inmiddels heeft Primark ook de uitingen verwijderd, dus het heeft écht zin! Bovendien weet ik dat deze zaak ook andere merken op scherp zet. Again, dat waterrimpeleffect – daar zit de meeste impact. 

Wat niet veel mensen weten, is dat iedereen zo’n klacht als de mijne kan indienen bij de Reclame Code Commissie (RCC). Ja, jij ook! En het is super simpel! Zie je een duurzaamheidsclaim (bijvoorbeeld een commercial, of in een winkel) die voor jouw gevoel misleidend is? Vul dan dit formulier in. Je hoeft het niet wetenschappelijk te onderbouwen of extra kennis te hebben; de bewijslast voor de claim ligt namelijk bij het merk. Het is heel toegankelijk.

Vind je dit toch spannend? Vanaf nu kun je ook greenwashing direct aan mij rapporteren! Ik ben namelijk onderdeel van de Dutch Sustainable Fashion Circle, een collectief van duurzame mode-activisten, en we ontwikkelden een formulier waarop je jouw vermoedens kunt invullen. Wij doen vervolgens onderzoek naar de claim en als wij ‘m gegrond vinden, sturen wij deze door naar de Reclame Code Commissie. Jij hoeft verder niks te doen. 

Rapporteer greenwashing hier

__________

5 _ Teken petities

Een andere manier om je stem te laten horen is door mee te doen aan acties en petities te tekenen. Houd mijn Instagram in de gaten voor nieuwe petities en campagnes.

6 _ Stem duurzaam bij de Europese verkiezingen in juni 2024

De Tweede Kamerverkiezingen mogen dan een gedane zaak zijn; in juni 2024 mogen we naar de stembus voor de Europese Parlementsverkiezingen. En juist dáár maakt onze stem een enorm verschil! Veel beslissingen met de grootste impact worden namelijk op Europees niveau gemaakt (denk aan de anti-wegkijkwet van onze eigen Europarlementariër voor PvdA/GroenLinks, Lara Wolters). Als we echt druk willen uitoefenen op fast fashion giganten – die hun neus ophalen voor zo’n klein landje als wij – kan dat alleen als we op Europees niveau een vuist maken. Stem in juni op een partij die zich actief inzet voor duurzaamheid. Tegen die tijd zijn er vast genoeg stemwijzers die je kunt invullen om erachter te komen. Ga stemmen!

7 _ Oefen invloed uit in je gemeente

Maar ook op lokaal gebied kunnen we onze stem gerichter laten horen. Zo ontdekte ik pas dat je als burger invloed kunt uitoefenen op de gemeenteraad in jouw regio. Een voorbeeld is de buitenreclame, zoals billboards en de abriposters langs de weg en in bushokjes. We weten: de merken die we het vaakst tegenkomen zijn het meest top of mind. Onbewust nemen we dat altijd mee in onze koopoverwegingen. De beelden die je op straat tegenkomt, hebben dus grote invloed op je koopgedrag – blijkt ook uit de korte docuserie Brainhack van KRO-NCRV (2024).

Waar je in veel gemeentes op modegebied vooral fast fashion reclame ziet, is er inmiddels in al 3 gemeentes een verbod op fossiele buitenreclame, waaronder vervuilende fast fashion. Onlangs werd er ook bij de Gemeente Amsterdam (mijn gemeente) over de toekomst van buitenreclame vergaderd. Via-via hoorde ik dat je als burger – ja, iedereen! – recht hebt op spreektijd of het inzenden van een brief, die verplicht gelezen moet worden door de raadsleden. Dit heb ik onlangs gedaan en ik ga dit vaker doen. Kijk ook bij jouw gemeente wanneer er interessante raadsvergaderingen op de planning staan.

8 _ Follow, like & share! 

En last but not least: geef duurzame initiatieven zichtbaarheid op je socials en vertel je omgeving erover. Ik praat dagelijks met mensen in de duurzame modewereld en het is een gedeelde frustratie dat we toch echt een kleine bubbel blijven. De duurzame beweging heeft het niet gemakkelijk – ik spreek voor zowel merken (fantastische pioniers!) als storytellers zoals ikzelf. Waar bekende merken en fast fashion influencers de massa bereiken, is het voor ons erg moeilijk om te groeien. Het is al geweldig als je soms een merk, duurzame outfit of outfit deelt op Instagram, en de betreffende pionier tast. Of deel een initiatief, winkel of duurzame influencer deelt die je te gek vindt. Geef je mening over fast fashion merken, deel een nieuwsbericht over de mode-industrie. 

Wat het ook is: laat je horen! Want het is een illusie dat alleen ons koopgedrag de wereld gaat veranderen. Onze stem – en daarmee onze de invloed die we op onze omgeving kunnen uitoefenen – is misschien nog veel meer waard.