Gisterochtend werd ik blij wakker. Want de Nederlandse duurzame modewereld zet mooie stappen! Meer dan vijftig Nederlandse kledingbedrijven (samen goed voor meer dan 30% van de omzet in ‘onze’ kledingindustrie) ondertekenden namelijk het Convenant Duurzame Kleding en Textiel, waarmee ze beloven dat ze hun arbeidsomstandigheden binnen drie tot vijf jaar substantieel gaan verbeteren. Ze gaan hun hele productieketen in kaart brengen en verbeterplannen met concrete doelen opstellen. Dat deden ze samen met minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel, diverse brancheorganisaties en vakbonden (zoals FNV) en maatschappelijke organisaties (zoals Unicef, Stop Kinderarbeid en Stichting Viervoeters). Met deze lijst wil minister Ploumen het voor ‘ons’ consumenten gemakkelijker maken om duurzame kleding te kopen. Eerder werd bepaald dat het convenant alleen door zou gaan als (in juni 2016) minimaal 35 bedrijven het zouden ondertekenen, en dat is dus ruimschoots gelukt! YES!!

Wie die bedrijven zijn? Denk aan grote spelers als Sissy Boy, Hunkemöller, Bijenkorf, Wehkamp, Costes, Vanilia, Hema, Prénatal, G-star, WE, C&A, Zeeman en O’neill. En – het zal eens niet zo zijn – dat maakt me blij. Hééééél blij. En de toekomst van het plan ook: het actiecomité streeft ernaar dat over 5 jaar 80% van de Nederlandse kledingmarkt meedoet. Een ambitieus, maar (naar het schijnt) realistisch doel. Kijk, van zulk nieuws gaat het hartje van de gemiddelde eerlijke modeliefhebber hard kloppen!

WAT BELOVEN BEDRIJVEN PRECIES TE VERBETEREN?

Bedrijven die het convenant ondertekenen, moeten een analyse maken van hoe hun kleding wordt gemaakt (“het hele productieproces en alle risico’s, van katoen tot kassa, moeten in beeld worden gebracht”, aldus Ploumen) en wat de huidige de misstanden in hun productieketen zijn, om vervolgens met een concreet actieplan te komen om die problemen aan te pakken. Dit plan wordt beoordeeld door een collectief van collegabedrijven, vakbonden en hulporganisaties.

Wat de deelnemende bedrijven beloven:
1. Geen discriminatie op de werkvloer
2. Geen kinderarbeid
3. Geen gedwongen arbeid
4. Een leefbaar loon vanaf het jaar 2020
5. Een veilige en gezonde werkplek
6. Vrijheid van vakvereniging
7. Duurzaam grondstofgebruik (recycling)
8. Minimale watervervuiling, beperkt gebruik van chemicaliën, water en energie
9. Tegengaan van dierenleed

Elk jaar wordt publiekelijk bekendgemaakt wie er nog lid zijn van de lijst, en wie te weinig verbetering heeft laten zien, of zich niet aan de afspraken heeft gehouden. “Overtreders van het convenant vliegen eruit!”, aldus minister Ploumen. Bovendien wachten hen consequenties, zoals hogere tarieven of zelfs een importverbod voor kleding die is gemaakt met kinderarbeid. Zo. Dat is klare taal.

EN WAAROM IS DAT ZO’N BIG DEAL?

En dat is groot – nee, HUGE – nieuws! Want het betekent dat de Nederlandse overheid de urgentie voelt om beetje bij beetje (eindelijk!) zijn verantwoordelijkheid te pakken op dit gebied. Voorheen schoven bedrijven en de overheid graag de schuld van de fast fashion industrie in de schoenen van de consument: “hij wil nu eenmaal goedkope kleding, wij hebben daar aan te voldoen” en soms zelfs: “tsja, we kunnen niet anders. We moeten wel”. Gelukkig begint de langzame mentaliteitsverandering van de consument nu vruchten af te werpen. De overheid lijkt te begrijpen dat er te snel te weinig verandert als het helemaal van de consument alleen afhangt. En dat er allerlei prachtige losse initiatieven en organisaties zijn, maar dat ze nog veel meer bereiken als krachten worden gebundeld en als de overheid goede initiatieven stimuleert. En dat vind ik fantastisch, want de overheid laat zich doorgaans weinig uit over de destructieve fast fashion wereld. Alleen al het feit dat het nieuws er zo grootschalig over schrijft, zegt dat het onderwerp belangrijker wordt gevonden en steeds meer nieuwswaarde heeft.

Op maandag 4 juli 2016 tekenden diverse bedrijven en instanties, samen met minister van Buitenlandse Handel Ploumen, het Convenant Duurzame Kleding en Textiel. Een hele mooie stap in de goede richting!

TOCH IS ER OOK KRITIEK

Hoewel de Nederlandse media lovende stukjes over het Convenant Duurzame Kleding en Textiel schrijven, zijn er ook critici. Gelukkig maar, het houdt ons scherp. Het initiatief Schone Kleren Campagne (SKC)zat lange tijd aan tafel bij de onderhandelingen, maar besloot zich toch terug te trekken. De reden: SKC ziet heus wel dat het convenant een stap vooruit is, maar vindt dat het te weinig concreet is om garant te staan voor significante veranderingen. Tijdens de onderhandelingen stelde SKC voor om concrete afspraken te maken over wat de punten van de lijst precies inhouden en hoe ze daadwerkelijk verbeterd kunnen worden. Maar daar wilde de kledingbranche geen uitspraak over doen – iets dat SKC niet vindt kunnen. Zo zegt het convenant dat mensen een ‘leefbaar loon’ moeten ontvangen, maar er wordt niks gezegd over het daadwérkelijk verhogen van de lonen van kledingwerkers. Bovendien ontbreekt er volgens SKC een systeem om de mooie woorden van bedrijven echt goed te controleren. Er mag ter plekke namelijk slechts steekproefgewijs gecontroleerd worden (en SKC twijfelt zelfs of er überhaupt wel genoeg mankracht is om deze steekproeven op minimale wijze uit te voeren). Met andere woorden: er is nog teveel ruimte voor ruis en gesjoemel om mooie woorden en minder mooie daden naar elkaar toe te praten (en dat gebeurt momenteel heel veel in de modewereld). Bovendien is er in 2013 eerder een soortgelijk plan gepresenteerd voor de Nederlandse textielindustrie, dat destijds met veel bombarie werd aangekondigd en waar in de praktijk bar weinig van terecht is gekomen. Gaat imago voor implementatie? SKC is sceptisch. En dat begrijp ik heel goed.

Schone Kleren Campagne is niet helemáál negatief, hoor. Het vindt het goed dat bedrijven worden verplicht om hun keten veel beter in kaart te brengen. Velen van hen hebben nu werkelijk geen énkel idee waar en hoe hun kleding precies wordt gemaakt. Zo’n gedetailleerde zelfanalyse gaat hen veel inzichten geven over waar ze aan meewerken. En dat is altijd goed.

EN… WAT VIND IK ERVAN?

Mijn mening hangt een beetje tussen de enthousiaste media en Schone Kleren Campagne in. Ik ben blij dat er idealistische, ambitieuze afspraken worden gemaakt door merken die zich voorheen helemaal niet met duurzaamheid en eerlijke mode bezig hielden en dat de media er zo grootschalig over schrijven (het begint steeds meer een belangrijk ‘ding’ te worden, YES!). Ik ben positief en ik vind het fantastisch dat zoveel grote partijen beloven samen te werken. Instanties lijken eindelijk de urgentie te erkennen tot verbetering. Ze lijken langzaam steeds meer hun verantwoordelijkheid te pakken en alleen al hun bewustwording maakt me blij.

Tegelijkertijd ben ik nog een beetje sceptisch. Want Schone Kleren Campagne heeft een punt, dat we niet moeten vergeten of onderschatten. Merken zijn doorgaans erg bezig met hun imago; ik krijg er met mijn werk regelmatig mee te maken. Iets zeggen omdat het bijdraagt aan een positiever imago, is honderd keer gemakkelijker dan werkelijk bereid zijn om er veel aandacht, tijd en energie in te steken om die grote veranderingen (die altijd meer van je vragen dan van tevoren gedacht) werkelijk door te voeren. Mooie praatjes vullen geen gaatjes, en dat gaat ook hier op. Voor de consument zal het sowieso nog wel even duren voordat hij werkelijk verandering gaat merken en voor mij hebben deze merken zich in ieder geval echt nog te bewijzen. We gaan het zien. Maar er is weer een mooie stap gezet, en elke stap in de goede richting (of het nou heel groot, of in werkelijkheid klein blijkt te zijn) is er één!

Bronnen:
NOS, Schone Kleren Campagne, Volkskrant, Een Vandaag, Duurzaam Bedrijfsleven, Modint