Nog geen tweeënhalf jaar geleden kocht ik alles wat los en vast zat en ik volgde de trends op de voet. Inmiddels heb ik mijn fast fashion gewoontes vaarwel gezegd en zet ik me in voor een duurzame modewereld. Tegelijkertijd hou ik nog steeds van mode. Dat zorgt soms voor een innerlijke strijd. Want bijten die twee dingen niet ontzettend met elkaar? Sterker nog: gaan ze überhaupt wel samen? Een overdenking!

Met duurzame mode wordt vaak kleding bedoeld die duurzaam, eerlijk en het liefst lokaal geproduceerd is. Kleding met zo min mogelijk impact.

In de modewereld is steeds meer aandacht voor duurzaamheid. En dat mag natuurlijk ook wel, aangezien we de aarde in minder dan 200 jaar compleet hebben uitgeput (bizar, toch?!) en de mode-industrie nog steeds de op één na vervuilendste ter wereld is. Het wordt steeds duidelijker dat het huidige systeem, dat gericht is op oneindige groei, totaal niet houdbaar is. Gelukkig vindt er momenteel langzaam een gedachteverschuiving plaats. Steeds meer mensen zien in dat we toe hebben te werken naar een circulair systeem, waarin we met respect voor alles en iedereen omgaan. Fair shares for everybody! Nu is zo’n systeem nog grotendeels toekomstmuziek, maar op het gebied van duurzaamheid gebeurt er gelukkig al steeds; steeds meer merken zijn – langzaam, maar hé! – bezig om hun impact te verkleinen. Duurzame mode, zoals we dat nu kennen, voldoet grofweg aan de volgende eisen (of in ieder geval enkele daarvan):

• het wordt gemaakt van milieuvriendelijke materialen
• het is vrij van schadelijke chemicaliën
• het is zo water- en energiezuinig mogelijk geproduceerd
• het is zo lokaal mogelijk geproduceerd (want: minder transportimpact)
• het is onder eerlijke arbeidsomstandigheden geproduceerd
• het is van goede kwaliteit, waardoor het lang mee gaat

‘Duurzaam’ betekent dus dat je nog steeds impact hebt op de planeet, maar wel minimaal. Vanuit productieoogpunt is het dus zeker mogelijk om duurzaam met mode om te gaan – in de toekomst al helemaal.

Écht duurzaam leven gaat voor mij ook over het ontwikkelen van een duurzame mindset, waarmee je bewuster keuzes maakt en tevreden leert zijn.

Ik vind echter dat omgaan met ‘duurzame mode’ verder gaat dan kleding kopen die duurzaam geproduceerd is. Bij een duurzaam leven hoort ook een duurzame mindset. Het gaat over meer langetermijndenken en jezelf minder laten beïnvloeden door wat de trends ons voorschrijven. Klakkeloos de trends kopen omdat je erbij wilt horen, is tenslotte zo ongeveer het minst duurzame wat je kunt doen.

In de modewereld staan trends en beïnvloeding centraal. Veel modemeisjes zeggen dat ze mode zien als experiment van zelfexpressie, maar laten we eerlijk zijn: dan hadden ze er niet elk seizoen exáct volgens de laatste trends bij gelopen. Henry David Thoreau, één van mijn favoriete filosofen, schrijft in zijn boek Walden (in 1854 gepubliceerd, kun je nagaan): “De hoofdaap in Parijs zet een reispet op en alle apen in Amerika doen het hem na. Elke generatie lacht om de eerdere mode, maar volgt devoot de nieuwe.” Inmiddels is er natuurlijk geen haar veranderd. Niet zo gek, aangezien onze relatie met mode een oergevoel raakt: het spanningsveld tussen uniek willen zijn (en dus interessant zijn voor anderen) en bij een groep willen horen (en daarmee een veilige plek voor onszelf creëren). Erbij lopen volgens de laatste trends geeft mensen een prettig gevoel van erkenning en aanzien. Of toegang tot de groep waar ze graag bij willen horen: die van de early adopters, influencers of cool kids. De manier waarop we met mode omgaan, zegt vaak minder over zelfexpressie en juist veel over hoe we ons naar anderen verhouden.

De manier waarop we met mode omgaan, zegt vaak minder over zelfexpressie en juist veel over de manier waarop we onszelf naar anderen verhouden

Duurzaam met mode omgaan gaat over minder de trends volgen en investeren in stukken waar je heel lang blij mee gaat zijn. Daarvoor heb je heel goed te weten wie je bent en wat je belangrijk vindt (en wat je mooi vindt, maar eigenlijk is dat natuurlijk een resultante van het vorige). Dat valt niet mee, omdat we allemaal in onze eigen bubbel leven en het soms moeilijk is om wat we dénken te willen en wat we écht willen, van elkaar te onderscheiden. Hoe vaak koop je niet iets waarvan je denkt: “I LOVE IT! Dit is zó iets voor mij!”, terwijl je al na drie keer dragen beseft dat je het vooral kocht omdat je anderen ermee rond zag lopen? Of dat je achteraf pas beseft dat je drang naar ‘gewoon íets kopen’ je stiekem over de streep trok, terwijl je het eigenlijk helemaal niet nodig had?

Met een filosofische bril op, kom ik tot de conclusie dat het helemaal geen zin heeft om me met mode bezig te houden

Maar ik wil nog een stap verder gaan, om je een beetje uit te dagen – even in extremen denken vind ik soms heel verfrissend. Je kunt jezelf namelijk afvragen of in een duurzame mentaliteit überhaupt ruimte is om jezelf bezig te houden met mode en uiterlijkheden. Een echt duurzame mentaliteit gaat namelijk over doen wat je écht gelukkig maakt. Over meer tevreden leren zijn en stoppen met verlangen naar het nieuwe. En over minder waarde hechten aan oppervlakkige uiterlijkheden en een leven leiden in harmonie met jezelf en de wereld.

Waarde toekennen aan het nieuwe is überhaupt niet duurzaam
En als dat is wat je nastreeft, wat doen ‘onzinnige’ dingen als materialisme en consumeren er dan nog toe? Want zolang je waarde toekent aan het nieuwe, lukt het je niet om tevreden te zijn met wat je hebt. Epicurus, een andere filosoof (300 v.Chr.) die me erg inspireert, zei: “Nothing is enough for the man to whom enough is too little”. Als we geen genoegen nemen met ‘genoeg’, zullen we altijd meer willen en onze standaard blijven verschuiven. In een écht duurzame mindset zou je nooit meer consumeren dan wat je echt nodig hebt. Je zou kleding niet dragen om jezelf visueel op te lappen, maar om de functionele eigenschappen die het heeft: om jezelf te beschermen en warm te houden. Meer heb je tenslotte niet nodig als je gelukkig bent en waardeert wat je hebt.

Back to reality:
het moet wel leuk en haalbaar blijven

Het zijn wat extremere gedachten, maar toch wil ik ze gezegd hebben. Want juist die gedachten houden me wel op scherp. Ze helpen me om mijn relatie met mode en uiterlijkheden te relativeren. Op de vraag of mode en duurzaamheid samen gaan, moet ik je een vaag tussenantwoord verschuldigd blijven. Strict genomen niet – want mode gaat over tijdelijkheid en dat is het tegenovergestelde van duurzaamheid – maar er is ook nog zoiets als de realiteit. Come on, we’re only human! En in de praktijk vind ik het onzin om zó ver te moeten gaan, mode mag leuk, haalbaar en niet 100% duurzaam zijn. Eerlijk? Ik mag dan idealistisch zijn; ik hou er ook van om me te omringen met mooie dingen. Ik kan soms echt genieten van de frisse wind die een trend met zich mee brengt. Ik hou ervan om nieuwe dingen uit te proberen. En ja, ook ik vind het fijn om me mooi voelen en complimentjes over mijn uiterlijk krijgen. Niet ultiem duurzaam, maar ik ben wel duurzamER bezig. En voor mij is dat waar het om gaat. Ik vind het eigenlijk helemaal niet zo’n interessante vraag óf duurzame mode wel bestaat. Ik vind het veel interessanter om te kijken hoe we stappen kunnen nemen naar duurzamER. Door te kopen bij idealistische merken, minder de trends na te jagen, minder te kopen, minder te verlangen naar het nieuwe en meer tevreden leren zijn. In het tempo dat voor jou werkt. Elke kleine stap is er één!

Fotocredits:

Angela de Vlaming, duurzame fotograaf en een aanrader om mee te werken 🙂