Dierenwelzijn komt steeds hoger op de agenda. Het aantal vegans groeit. En daarmee groeit niet alleen het aantal vegan eetgelegenheden (mijn favoriete (deels) vegan food hotspots: de Vegan Junk Food Bar, Meatless District en Spirit in Amsterdam), ook groeit de behoefte aan vegan fashion. En dat niet alleen; ook laait de discussie op over het gebruik van dierlijke producten in fashion-items. Is leer wel zo duurzaam?

Als het aan veel vegans ligt, niet. Ik krijg regelmatig (stellige) reacties van vegans die niet snappen waarom ik nog over ecoleer schrijf, “want dat is gewoon geen duurzaam product”. En hoewel ik zelf geen vegan ben, snap ik waar die uitspraak vandaan komt. Ik ben het er alleen niet één-op-één mee eens. Tijd om eens haarfijn uit te leggen waarom.

Waarom vegans leer (vaak) niet duurzaam vinden

VoorAls ik aan een vegan vraag waarom hij of zij leer, óók ecoleer, niet duurzaam vind, krijg ik altijd hetzelfde antwoord: omdat er dierenleed aan vooraf gaat. Ook bij ecoleer en ook bij het gebruik van leer dat puur afkomstig is van de vleesindustrie. Dat laatste is overigens heel moeilijk te checken in grootschalige producties in ontwikkelingslanden, dus ik snap dat vegans problemen hebben met de uitspraak dat leer “gewoon een restproduct is van de vleesproductie”). In een wereld waarin dieren überhaupt dood moeten of moeten lijden voor onze consumptie, is simpelweg niet houdbaar en dus niet duurzaam. We moeten in harmonie met de natuur omgaan.

Hoe duurzaam is het vegan alternatief voor leer?

De meeste leren producten die we dragen, zijn schoenen, tassen en riemen. Aangezien vegans uitsluitend producten willen kopen waar geen dierlijke producten in verwerkt zitten, kiezen ze voor alternatieven. Vaak zijn die alternatieven gemaakt van ‘vegan leer’, een ander woord voor synthetische leervervangende materialen, zoals PU en PVC. Of met andere woorden: plastic. Ik denk dat we allemaal inmiddels wel weten hoe vervuilend – en niet-duurzaam – plastic is. Niet alleen door het chemische proces dat eraan vooraf gaat, ook omdat plastic er heel lang over doet om afgebroken te worden én er met het dragen en wassen van synthetische producten microplastics vrijkomen, die terecht komen in de oceanen en ons drinkwater. Vegan merken die doorgaans bekend staan als duurzaam, zoals Matt and Nat, zijn vanuit dat opzicht helemaal niet zo duurzaam.

Als ik leer en synthetische materialen met elkaar vergelijk op basis van milieu-impact (onderstreept door de kledingmaterialentabel van Milieu Centraal, waarbij met ‘leer’ chemisch gelooid leer wordt bedoeld en niet ecoleer), zijn vegan leervervangende materialen dus helemaal niet duurzamer. En dan hebben we het nog niet eens over het gebruik; leer gaat ontzettend lang mee als je het goed onderhoudt en geeft veel draagcomfort als het bijvoorbeeld om schoenen gaat. Synthetische materialen zijn vaak een stuk stugger en stijver.

Wat zijn dan de wél duurzame alternatieven voor leer?

En gerecycled polyester dan? Kunnen we dat dan niet gebruiken? Als alternatief zou je kunnen kiezen voor de relatief nieuwe leervervangende soorten die wél een natuurlijke basis (met weinig milieu-impact) hebben, zoals ananasleer. Maar voor mij persoonlijk geldt dat ik de structuur van dit product niet mooi vind. Ananasleer is heel grof en heeft voor mij, voor zover ik heb kunnen zien, nog écht het geitenwollensokkenkarakter waar ik style-wise niks mee heb. Dan zou ik dat kunnen kopen uit dierenwelzijn- of milieu-overwegingen, maar het veel minder vaak dragen omdat ik het eigenlijk niet zo mooi vind. Tweedehands leer dan? Daar ben ik zeker voor! Maar ik ken ook vegans die ook híer niet voor zijn, omdat je dan naar de buitenwereld nog steeds uitstraalt dat je het gebruik van leer promoot.

Ongetwijfeld heb je na het lezen van bovenstaande allang je mening gevormd. Ik snap heel goed wat de vegans aan het begin van dit artikel bedoelden. “Leer is niet duurzaam” gaat voor hen natuurlijk over dierenwelzijn. En dat brengt me bij mijn punt: wat we als duurzaam zien, hangt er vanaf wat we binnen alle duurzame mogelijkheden het allerbelangrijkst vinden. Verduurzaming komt in allerlei soorten. Je kunt letten op milieu-impact (in o.a. materiaalgebruik, productie, transport en verpakkingen), op eerlijke arbeidsomstandigheden, op dierenwelzijn, enzovoorts. En allemaal zijn ze belangrijk. De moeilijkheidsgraad voor veel mezelf (inclusief mezelf) is dat het heel moeilijk is om het – met de mogelijkheden van nu – helemaal goed te doen. Wat we wél kunnen doen, is stapjes zetten. Op basis van wat wij binnen ál die duurzame mogelijkheden het belangrijkst vinden.

Ik wil hiermee niet zeggen dat we allemaal leer moeten blijven kopen. Ik draag nog steeds leer, maar wel voornamelijk ecologisch gelooid (voor tassen wordt dit al vaak gebruikt, voor schoenen helaas nog niet). Ook draag ik vegan tassen van Matt & Nat, omdat ook ik steeds meer nadenk over dierenleed. Ik zit ook nog een beetje in tweestrijd over wat ik het belangrijkst vind, ook omdat ik lang niet altijd tweedehands opties vind en stijl heel belangrijk vind.

Het is en blijft een complex onderwerp, dat we niet met een zwart-witte blik moeten benaderen. Wat vind jij het belangrijkst?

Al met al is het een complex onderwerp. Ik vind dat we er niet zomaar stellige uitspraken over moeten doen en elkaars kijk en keuzes moeten respecteren. Het is niet zwart-wit en ik vind dat we überhaupt niet zo naar duurzaamheid moeten kijken. Als we ons maar bewust blijven (of worden ;)) van de verschillende facetten waar we rekening mee kunnen houden. Dan wordt ‘de juiste keuze’, wat dat ook voor jou betekent, een stuk gemakkelijker om te maken.

Vegan merk- en productinspiratie opdoen? Check deze guides:

Vegan schoenen
Vegan tassen

Meer leren over andere (duurzame) kledingmaterialen? Lees dan ook:

Welke kledingmaterialen zijn duurzaam?
Een lesje in materialen: alles over linnen
Een lesje in materialen: alles over Tencel
Een lesje in materialen: alles over bamboe